Al jarenlang heb ik de gewoonte om begin januari een thema te kiezen voor het nieuwe jaar. Een leerthema, een leervraag, zou je ook kunnen zeggen. Waar wil ik over leren, dit jaar, waar gaat mijn leerverlangen naar uit? Zo’n thema is dan een heel jaar bij me, ik denk er geregeld even aan. Ik ga niet aan het werk om het te realiseren, maar tracht wel om datgene wat er in mijn leven gebeurt te zien als antwoord op mijn leerverlangen.
Voor 2019 koos ik het thema: eenvoud. Ik voelde (en voel nog altijd) een groot verlangen om mijn leven te vereenvoudigen. Dat is best een uitdaging, want de wereld lijkt steeds complexer te worden. Ik hoef jou daar waarschijnlijk niks over te vertellen…
Is mijn leven dit jaar eenvoudiger geworden? Ja en nee. Vast staat dat ik veel geleerd heb over eenvoud. M’n leven kent nog altijd ingewikkeldheid, maar ik ben toch weer iets eenvoudiger geworden. Dat betekent eigenlijk: ik voel iets meer en ik denk wat minder, ik ken mijn eigen grenzen en mijn eigen gevoeligheden iets beter. Ik ben dus meer in contact met mijn eigen waarheid. En de waarheid is altijd eenvoudig. Ik maak het ingewikkeld door de waarheid die ik voel te gaan betwijfelen, door het beter te willen weten dan dat wat mijn lichaam me vertelt.
Buiten of binnen?
In onze cultuur worden we verleid om ons geluk, en de oplossingen voor onze vraagstukken steeds buiten ons te zoeken. Dat maakt onze agenda voller en ons leven ingewikkelder. Maar we vinden het niet buiten ons. Ja, wel voor even, misschien, maar nooit voor lang. We moeten dus naar binnen. Daar vinden we het overigens ook niet, althans meestal niet meteen. Want we zijn gewend geraakt om te zoeken naar ‘iets’, liefst iets concreets. Maar de kans is groot dat als we binnen gaan zoeken naar iets, naar een houvast, een kern, dat we die niet vinden. We vinden vaak eerst twijfel, onzekerheid, eenzaamheid, teleurstelling, frustratie, onvermogen, verveling. Dat maakt het ook zo verleidelijk om het buiten jezelf te zoeken. Het punt is: het antwoord op onze vragen en ook ons diepste geluk bevindt zich wel in ons, maar niet in een vorm, niet als een iets.
Nee, als we naar binnen gaan dan moeten we stoppen met zoeken, en ons alleen maar openen. Dat voelt als nodeloos vertragen, althans voor dat deel van ons dat denkt dat snelheid effectief is. En het voelt als: steeds weer het houvast loslaten. De onzekerheid, de angst, de frustratie verduren. Openen dus. En dan kan er iets gaan stromen, of eigenlijk: dan kunnen we de stroom gaan zien, die er al die tijd al was, we gaan ‘m voelen, ervaren. De stroom van leven, van ideeën, van verlangen, van liefde, ja, van muziek kan dan z’n werk doen, kan ons meenemen. We kunnen ‘m nooit vastgrijpen, we kunnen ons wel verwonderen, en wie weet glimlachen om de vergeefsheid van alle pogingen om het geluk ergens buiten te willen vinden.
De genade van muziek
En muziek is daarvoor een ongeëvenaard oefenterrein. Als ik zing of piano speel komen er als vanzelf momenten waarop ik ineens aansluiting vind bij, meegenomen word door die stroom. Dat is een ongekende genade. En geloof me, die genade is voor iedereen weggelegd. Want onze spirit is gemaakt van muziek, denk ik wel eens. En als we ons lichaam vertrouwen en de energie ervan toelaten, dan kan die muziek door ons heen stromen Dan is er ineens moeiteloosheid, en eigenlijk valt dan ieder doel weg. Dan is er eenvoud. Dat kan spannend zijn, ontroerend en zelfs prachtig mooi om te horen. En die ervaringen helpen om te begrijpen: zo eenvoudig is het hele leven bedoeld.
Het einde van het jaar komt in zicht. Ik hoop dat jij ook met voldoening kunt kijken naar wat je dit jaar geleerd hebt. En dat je je kunt verheugen op een heel leerzaam 2020. In dat nieuwe jaar ga ik nog weer wat eenvoudiger worden, hoop ik. En mijn leven ook! Want veel van mijn activiteiten zullen dan zijn ondergebracht in het splinternieuwe Centrum voor Stembevrijding, dat over een paar weken van start gaat. Ikzelf betrek dan een kleiner, eenvoudig kantoortje in Amsterdam Noord, in een mooi oud theater met de prachtige naam Het Zonnehuis. Van daaruit blijf ik actief, ik heb nog in het geheel geen behoefte om te stoppen. Ik blijf ook deze columns schrijven, bijvoorbeeld. Die vorming van zo’n Centrum is trouwens nog een heel proces, de stroom der dingen loopt immers soms heel anders dan we verwachten. Hieronder lees je er meer over.
De schildpad en de slak
Hierboven viel al het woord vertragen. Ik las een tijdje terug een interview met David van Bodegom. Hij is verouderingsexpert, en hield een pleidooi voor vertraging, en voor genoeg slapen. Dat alles met een blik op de natuur: veel langlevende diersoorten zijn traag, denk aan de walvis en de schildpad. Dat deed mij glimlachen. Ik moest denken aan de dierenverhalen van Toon Tellegen, waarin de schildpad en de slak goeie vrienden zijn; ze herkennen elkaars tempo natuurlijk. Hoewel…. de slak valt soms woedend uit naar de schildpad, als die net wat harder gaat: ‘wat ben je toch een racemonster!’ Ach ja, het is allemaal relatief.
Ik wens je toe dat je de komende weken ruimte hebt om echt te vertragen. En daarin te voelen dat het leven in z’n soms onstuimige eenvoud het goed met je voorheeft.
En wij gaan het volgend jaar vol vertrouwen tegemoet, op naar het Centrum voor Stembevrijding.
