Er stond een paar weken geleden in de Volkskrant een mooi interview met Timo Honkela, een vooraanstaande Finse natuurwetenschapper die, hoe fascinerend, bezig is een vredesmachine uit te vinden. Dat plan ontstond na wat hij beschreef als het keerpunt in zijn werkzame leven: het moment dat er tumoren in zijn hersenen werden gevonden. ‘Dat was mijn geluk’ zei hij. ‘Ik mag wel zeggen, ik ben totaal veranderd, alsof ik de kanker nodig had als ultieme wake-up call. Voor mijn ziekte was ik een tobberige man met tal van psychische stoornissen. Ontevreden over het leven. Altijd maar denken dat het beter moet. Nu heb ik het gevoel dat elke dag een geschenk is.’ En zo veranderde hij van een gewaardeerde en altijd keurig binnen de lijntjes blijvende onderzoeker en spreker in een man met een utopische missie: de natuurkunde inzetten om de wereldvrede te bevorderen.
Wel een Emmy, maar geen eindproduct.
In diezelfde krant stond ook een interview met de actrice Maryam Hassouni, die een paar jaar geleden een prestigieuze Emmy Award won, waarna haar carrière wonderlijk genoeg instortte. Ze vertelt onder meer uitvoerig over haar depressies en angstdromen. ‘Inmiddels heb ik geleerd dat je eruit kunt komen door je er niet tegen te verzetten. Maar het blijft beangstigend.’ Het gesprek gaat ook over haar kracht. ‘Je kunt heel goed depressief en krachtig tegelijk zijn’. Een deel van die kracht is dat ze steeds opener durft te zijn over hoe het met haar gaat, ook al gaat dat met schaamte gepaard. Ze maakt duidelijk hoe belangrijk aanvaarding is. ‘Als ik er niet tegen vecht is het ook weer sneller weg’. En dan zegt ze iets heel treffends:
‘Vroeger dacht ik dat mijn leven pas kon beginnen als ik perfect was. Alsof er zoiets bestond als het eindproduct Hassouni’.
Dat vind ik nou echt een zinnetje om te onthouden en op mezelf toe te passen. Het eindproduct Jan bestaat niet, ik ben doorlopend een halffabricaat, dat is toch eigenlijk heel geruststellend!
Het zijn twee heel verschillende verhalen, maar ze wijzen in dezelfde richting: verzet je niet tegen hoe het leven loopt. Sluit er vrede mee. Beweeg mee. Dat kan bar lastig zijn, het kan je enorm op de proef stellen, het kan pijnlijk en angstig zijn. Maar het heeft een diepe eenvoud in zich: dit wat er nu is in mijn leven, precies dit, precies nu, meer is niet nodig. En minder ook niet.
Epicurus wist het al
Ik weet niet of de Griekse filosoof van zingen hield, maar zijn hierboven geformuleerde advies zou iedereen die zingt ter harte kunnen nemen. Je verzoenen met, ja, zelfs blij zijn met alles wat er gebeurt, alles wat je voelt (of niet voelt), iedere goede of foute noot van jezelf of van een ander, dat is voor zingen een fantastische handleiding. Het is trouwens ook de enige weg die je bij vervulling kan brengen. Waarbij het heel verrassend kan zijn om te ervaren dat die vervulling helemaal niet ver weg hoeft te zijn. Als ik durf te bezingen wat er nu is, er niet om heen draai, het niet mooier maak, het niet kleiner maak, het niet groter maak, dan opent zich zomaar een steeds weer nieuwe ruimte. Als ik ‘ja’ zing tegen wat er nu in mij leeft, als ik ‘au’ zing over wat er nu pijn doet, als ik ‘hoera’ zing over waar ik nu opgetogen over ben, dan gaat er een wereld open. In die wereld bestaan er geen mensen meer die niet kunnen zingen, of die daarvoor eerst meer volmaaktheid moeten bereiken. Er bestaan alleen mensen die allemaal een eigen verhaal hebben en dat beetje bij beetje, soms aarzelend, soms vol overtuiging laten horen. En dat wordt nooit saai.
Hoe meer zielen…
Dat is het pad van stembevrijding. Het is een hoopvol pad. Het is in wezen ook een eenvoudig pad. Er liggen wel hobbels op dat pad, natuurlijk, maar ja, je snapt wel, die hobbels zijn dan juist het pad. En het is een pad dat tot mijn vreugde steeds meer mensen lopen. Op allerlei plaatsen werken nu stembevrijders, ze geven workshops, lessen, mantra-avonden. We zien het ook aan bijvoorbeeld de inschrijvingen voor onze komende winterretraite, die in een paar weken vol stroomde. Wat ons heeft doen besluiten om onze capaciteit te vergroten, waardoor er nu weer ruimte voor aanmeldingen is. Onder het paradoxale motto: hoe meer zielen, hoe meer stilte.
