Het gebeurde me een paar maanden geleden, en nu onlangs weer, dat ik in de pauze van een stembevrijdingsbijeenkomst werd aangesproken door een deelnemer die me deelgenoot maakte van een wondertje.
In beide gevallen betrof het parkinsonpatiënten. Een vrouw, bij wie ik nog geen uiterlijke verschijnselen van de ziekte kon waarnemen, en een man, bij wie de ziekte zichtbaar wat verder gevorderd was. In beide workshops had ik wat oefeningen gedaan om de deelnemers te brengen bij de volheid van hun geluid. Stevig geluid maken (zonder te forceren) vindt bijna iedereen heel fijn, weet ik inmiddels. Het brengt je namelijk bij levendigheid, het doet je energie stromen, het geeft een gevoel van kracht. De vrouw beschreef me hoe ze iedere dag begint met fysieke oefeningen om haar lichaam op gang te helpen. En ze zei: dit stevige zingen werkt nog veel sneller! Dat ga ik voortaan veel meer doen. De man vertelde me heel opgetogen: ik kon zo voluit zingend ineens veel langer staan dan ik altijd kan, en daarna ging lopen ook beter!
Van dat soort reacties word ik natuurlijk heel blij en dankbaar. Wat is zingen toch fantastisch! En ze zetten me aan het denken: wat kan er nog meer?
Twee sporen
In onze vorige nieuwsbrief schreef ik over Edith Eva Eger, een bijzondere vrouw, die Auschwitz wist te overleven en daar vorig jaar een boek over schreef
(‘De Keuze – Leven in vrijheid’). Ze is inmiddels 91 en werkt nog altijd als klinisch psycholoog. Ze zegt veel behartenswaardigs over omgaan met lijden, met trauma’s. Op een van de laatste pagina’s staat het citaat waarmee deze column begon. Het is een soort korte samenvatting van het hele boek, waarin het steeds gaat over hoop vinden waar wanhoop regeert.
Al lezend zag ik twee sporen voor me. Het spoor van lijden, pijn, wanhoop, depressie, ziekte, leegte, kramp, stress. Wie in dat spoor terecht komt (wij allemaal dus) kan daarop gefixeerd raken en zich helemaal richten op het vinden van oplossingen ervoor. Maar genezing van lijden, zegt Eger, gaat niet om het bestrijden van de kwaal. Het gaat om het vinden van een nieuw spoor, naast het andere. Een spoor van leven, van expressie, van contact, van gemeenschap. Een nieuw spoor, dat het eerste niet ongedaan maakt, maar dat hoeft dan ook niet meer.
Ook als je geen groot trauma in je leven meegemaakt hebt is dit een heel relevant beeld. We hebben er allemaal wat aan om niet te verzanden in slachtofferschap (of in een reddersyndroom, wat daar naadloos op aansluit). Om ons lijden, ons ongenoegen, onze onvrede te aanvaarden als ons unieke lot, er zelfs voluit ‘ja’ tegen te zeggen, en vervolgens bewust de andere kant op te zoeken: ons verlangen, onze hoop. Ik denk dat zoiets ook gebeurde bij de man en de vrouw die ik hierboven beschreef. Hun ziekte geneest niet van zingen, moet ik aannemen, maar door in het zingen te stappen opende zich voor hen een nieuwe mogelijkheid. Zingend voelden ze hoe de verstarring plaats kan maken voor stroming.
Daarover gaat stembevrijding steeds weer:
het leven dat door ons heen stroomt.
In de vorm van muziek.
Het mooie is: dit is een volstrekt natuurlijk proces. Muziek, zingen, het hoort bij onze natuur! We zijn ermee geboren, en wat er ook gebeurt, die muziek blijft intact en voor ons beschikbaar. En als het moment daar is, dan wil hij voluit klinken, dan wil hij helemaal leven. Wie ooit uitbundig gezongen heeft die weet: je kunt je niet tegelijk overgeven aan zingen én je ongelukkig voelen. Er is altijd een tweede spoor mogelijk, want zelfs je lijden kun je gepassioneerd bezingen en wie dat doet laat z’n lijden tegelijk los en is, al is het om te beginnen maar voor een kort moment, weer even vol van het leven. En kijk maar naar de foto boven deze nieuwsbrief: we zien twee sporen, los van elkaar, parallel. Maar ergens in de verte komen ze bijeen! Ze vormen samen een geheimzinnige eenheid.
Wij zijn natuur
Als we het dan toch hebben over natuurlijke processen, dan is het volgende weetje ook de moeite waard, het komt van Maarten Frankenhuis, dierenarts en oud-directeur van Artis. Ik geef het graag aan je door en denk dat het tot een aanzienlijke toename zal leiden van mannen bij onze activiteiten, als ze zich realiseren hoe belangrijk hun zingen kan zijn. Laat dit maar tot je doordringen: bij veel diersoorten heeft de vrouwelijke sekse een voorkeur voor de uitbundigst baltsende, mooist zingende en kleurrijkste macho’s. Heerlijk toch?
Het broedseizoen is nog niet aangebroken. Het zangseizoen gelukkig wel.