Heel veel bondiger en directer dan Albert Schweitzer het hierboven zegt krijg je het niet geformuleerd: dit is waar het leven over gaat. Ik ben leven, ik wil leven en dat leven van mij wil ander leven om zich heen. Ik kreeg dit citaat aangereikt door een deelnemer aan onze zomerretraite, en ik werd er meteen blij van. Leven, leven in vrijheid, leven in overgave, mijn leven, precies zoals ik het in mij kan ervaren, dat is het startpunt bij uitstek voor mijn muziek, voor mijn zingen! Want muziek gaat niet in de eerste plaats om mooi of goed, nee, het gaat allereerst om de expressie van leven, om het vieren van leven!
Deze weken ben ik het indrukwekkende boek van Edith Eva Eger aan het lezen: De Keuze – Leven in vrijheid. In het boek beschrijft ze hoe ze Auschwitz overleefde, en hoe haar leven sindsdien door die traumatische ervaring getekend is. Ze is nu negentig jaar en ze werkt, nog altijd, als klinisch psycholoog. Het is een boek vol wijsheid en vol hoop, waar veel meer in staat dan ik hier zelfs maar kan opnoemen. Voor nu wil ik er één ding uitlichten.
Een nieuwe diagnose
In haar werk als therapeut (ze noemt het zelf liever gids) komt ze veel mensen tegen die lijden aan een depressie of een posttraumatisch stresssyndroom. Maar zij stelt als diagnose een andere formulering voor: ‘Ik zou zeggen dat mijn patiënten hevig verlangen naar iets.’ Dat is niet zomaar een andere, wat positievere woordkeuze; nee, het is een volstrekt ander startpunt. Ze weet vanuit haar eigen ervaring zo goed dat het verlangen is dat mensen op de been houdt en in beweging brengt, zelfs in de meest afschuwelijke omstandigheden. En dus richt ze zich erop om die pure levensenergie bij mensen aan te boren.
Verlangen doen we allemaal. Soms uitgesproken, openlijk, vrijuit. Soms zit het verlangen weggestopt achter frustratie, weerstand of zelfs cynisme. Soms proberen mensen het weg te werken, zich erover heen te zetten. Er zijn ook spirituele stromingen die verlangen zien als de bron van ons lijden en die ons willen leren om verlangen los te laten. Ik denk dat dat niet kan en ook niet hoeft. Het verlangen is het probleem niet, verlangen is niet meer of minder dan een innerlijke ervaring van beweeglijkheid, leven, energie. Zin, kun je ook zeggen.
Verlangen lijkt over de toekomst te gaan, maar gaat in wezen alleen over nu.
Wat we wel kunnen leren is: iedere verwachting over de vervulling van ons verlangen durven loslaten. Anders gezegd: onze gehechtheid loslaten aan de meest wenselijke uitkomst. Meebewegen met wat er gebeurt, in plaats van de rol van eiser innemen. Dat is soms knap lastig, het vraagt overgave en flexibiliteit. Maar wie het verlangen wegwerkt doet tegelijk een deel van z’n levenslust de deur uit.
Verlangen is ook een kostbare bron van muziek. Je kunt ieder lied, iedere improvisatie steeds weer beginnen met dezelfde twee stappen.
Stap één: voelen hoe het met je is, waarnemen wat je in je lijf ervaart. Waar zit leven, waar zit spanning? (Spanning is trouwens ook leven, dat er alleen nog op wacht om tot leven te komen.)
Stap twee: je verlangen laten zingen. Niet je perfectionisme, niet je controle, je angst, je bewijsdrang, nee, je verlangen. Je zin. Je leven dat zich wil tonen, wil laten horen, muziek wil worden. En ander leven wil ontmoeten.
Dat kan best spannend zijn, maar zeker niet saai.
