De bovenstaande zinnen uit de roman ‘Uit het leven van een hond’, van Sander Kollaard, deden mij hardop grinniken, toen ik het boek een paar weken geleden (met veel genoegen) las. Aan het woord is Henk, een 56-jarige IC-verpleegkundige, en zijn overpeinzing betreft zijn jongere collega Saskia, met wie hij maar geen contact kan krijgen over wat voor hem in zijn werk wezenlijk is. Henk is niet bepaald het zweverige type, maar voor Saskia is het niet vlug nuchter genoeg.
Hollandse nuchterheid, het wordt vaak als deugd gepresenteerd. Maar in deze paar zinnen wordt het heerlijk ontmaskerd. Als een gebrek aan verbeeldingskracht, als afwezigheid van poëzie, plat als een dubbeltje (dat dan ook nooit een kwartje zal worden), een cultuur van koude aardappelen. Niet dat nuchterheid nooit van pas komt, integendeel, het is natuurlijk soms heel nodig, zoals iedere kwaliteit soms nodig is. Maar waar het vervormd wordt tot ‘doe maar gewoon dan doe je gek genoeg’ daar wordt iets platgeslagen, daar wordt het leven platgeslagen. En ja, ik kan er erg van genieten als dat dan in een paar goed geformuleerde zinnen gefileerd wordt. Omdat het mij aan het hart gaat. Ik ben niet gewoon, ik wil ook niet gewoon zijn. En jij bent het ook niet. Ons leven is ook niet gewoon, het is een wonderbaarlijk mysterie.
Even terug in de tijd
Was jij erbij toen we anderhalve maand geleden in de Dominicuskerk in Amsterdam het feest vierden van veertig jaar stembevrijding? Voor mij was het een onvergetelijke avond, een heerlijk warm bad. “De kerk zinderde van vreugde” zei iemand me later, en die zindering bleef nog dagen bij me, en is er eigenlijk nog. Het is de zindering van wat ik die avond sterk ervaarde als: het veld van stembevrijding. In dat veld laten we onze stem horen, we laten onze stem en onszelf los, we openen ons voor de stroom van muziek, we worden erdoor meegenomen. We laten ons geheel eigen geluid horen en dan gebeurt er een wonder: we ontmoeten elkaar, we worden één in een onverplichte en moeiteloze harmonie. Broeders worden we, en zusters, voor even komen we aan in het paradijs. Waar we allemaal anders zijn en toch allemaal erbij horen zonder dat we daarvoor eerst ‘gewoon’ hoeven te doen, want ‘gewoon’ bestaat hier niet meer.
Even vooruit in de tijd
Maar misschien was jij er niet bij. Nou ja, dan heb je iets gemist, maar het goede nieuws is: dat veld van stembevrijding wordt steeds sterker. Het werd die avond sterker, het werd het afgelopen jaar sterker, en het zal het komende jaar nog weer sterker worden durf ik te denken. En het (school)jaar is dan wel bijna voorbij, maar één van de jaarlijkse hoogtepunten hebben we gelukkig nog tegoed: onze zomerretraite. Over een week of drie strijken we neer in kasteel de Berckt in Baarlo (L.), en dan zijn we vijf dagen samen, zingend en in stilte. Met een hele groep wonderbaarlijke, ongewone mensen, die ieder hun eigen geschiedenis hebben, hun eigen verhaal, hun eigen kwaliteiten, hun eigen gebrekkigheden, hun eigen zorgen, hun eigen hoop. We delen dezelfde ruimte, we spreken niet, maar we zingen des te meer. En terwijl je dus hoegenaamd niets over elkaars leven komt te weten en je mogelijk ook op momenten je alleen voelt kun je er ook gaan ervaren welke diepere lagen van verbondenheid er juist in de stilte en in het zingen voelbaar worden Misschien deel je een kamer of een campingveld met anderen zonder een woord te wisselen en ervaar je je toch gedagen in een kostbaar samenzijn. En wie weet is het ook bevrijdend voor je om je juist niet meer in woorden uit te hoeven drukken, maar je stem alleen te laten doen wat hij zo graag doet: zingen. Zacht, teder, aarzelend, verstild. En luider, onvoorzichtiger, uitbundiger, wie weet jubelend.
En wat heb dat dan voor nut?
Goeie vraag. Ik ben ooit opgeleid als econoom, dus ik ben ook wel vertrouwd met die vraag. Ik ben er diep van overtuigd dat we voor de wereld iets goeds doen als we op deze manier (en op tal van andere manieren) onszelf verdiepen. Onze wereld is op veel fronten in crisis, maar je kunt ook zeggen: in transformatie. En wat nu meer dan ooit nodig is, is: verbeeldingskracht. In een wereld die zoveel belang hecht aan economische groei én daar overduidelijk in vastloopt wil ik graag deel uitmaken van een zinderend veld van hoop, van verbeelding, van inspiratie, van vertrouwen, van poëzie, van muziek, van diepte en hoogte, van perspectief, van levenslust, van verbroedering, van verwelkoming, van verwondering, van dankbaarheid, van vreugde.
Ga jij mee met ons naar Baarlo? Misschien komt Henk ook wel, en wie weet Saskia?
Of kom je iets anders doen in dit uitdijende veld van stembevrijding?
Je bent van harte welkom,
Jan Kortie
