Tien jaar geleden ben ik afgestudeerd als veranderkundige. Van dat woord werd ik niet blij, maar de opleiding (de Pulsar Academie) was een zegen voor me. En ja, hij ging over veranderen, over transformatie, duurzame verandering. Over meebewegen met de stroom van het leven en daar je eigen richting aan geven.
Ik trap een open deur in als ik zeg dat we in een tijd van verandering leven. Dat is natuurlijk nooit anders geweest, maar het leek er in onze samenleving op dat we aardig wat zekerheid hadden gecreëerd. En we komen bedrogen uit. Zekerheid bestaat niet. Wie ooit een vaste relatie heeft gehad weet dat vroeger of later de soms zo gewenste vastigheid onder druk komt te staan. Wie vast houdt aan het bestaande treft zichzelf dan ineens aan in matheid, verstarring of zelfs cynisme. Wie een vaste baan krijgt kan daar opgelucht over zijn, maar slaag je erin om in die baan levendig en vervuld je, al dan niet vaste, pensioen te halen? En dit zijn eigenlijk nog luxe voorbeelden, er zijn mensen die van het ene op het andere moment alle vaste grond verliezen, hun huis zien instorten of moeten vluchten voor geweld.
De wetten van de natuur
Omgaan met verandering is levenskunst, en niemand ontkomt eraan om die kunst te oefenen. Dat betekent ook: weer de natuurlijke mens worden die we in wezen zijn. De natuur is helemaal ingesteld op verandering. Geen enkele boom tracht zijn blaadjes vast te houden, geen enkele wolk tracht dezelfde vorm te houden, alles gehoorzaamt aan de wetten van de natuur en die wetten zeggen: niets blijft zoals het is.
Dat is dus, zegt Willigis Jäger, het wonder van het leven. Dat wonder is een nogal spannend wonder, soms zelfs ronduit angstig. Omdat de veranderingen die van buitenaf komen onze veiligheid (lijken te) bedreigen. Of omdat we vanbinnen veranderen en iets in ons leven niet meer past. Ieder echt veranderingsproces vraagt moed van ons. Goede voornemens (‘ik ga voortaan…’ of: ‘ik zal nooit meer…’) volstaan dan niet, vertragen wellicht zelfs. Als we een probleem ervaren is onze eerste neiging doorgaans: snel een oplossing produceren. Maar echte verandering betekent: de diepte ingaan. Dat hoeft niet zwaar of ingewikkeld te zijn. Sterker nog: lichtheid helpt, en eenvoud ook. Maar spannend is het wel.
En wat is muziek dan toch een prachtig oefenterrein. Als je bestaande muziek speelt of zingt kun je oefenen om hetzelfde stuk steeds weer als nieuw te horen. Om je er dus over te blijven ver-wonder-en. Te horen dat het vandaag anders is dan gisteren. Omdat je zelf niet meer dezelfde bent.
Niet vooruitzien
Maar de mooiste oefening die ik ken is: improviseren. Geen houvast, geen zo-hoort-het. Alleen maar: wat is er nu? Letterlijk vanuit de Latijnse oorsprong van het woord vertaald gaat improviseren om: niet vooruitzien. Dus: niet weggaan uit dit ogenblik, geen plan, geen doel. Alle aandacht bij: wat beweegt er nu in mij, wat wil er gezegd, gezongen, gespeeld worden? Iedere toon een wonderbaarlijk gegeven. Daarbij voelen: is dit mijn waarheid, ben ik dit? Of camoufleer ik nu iets? En dan is iedere volgende ademhaling een nieuwe kans.
Want dat is wat we ten diepste verlangen, allemaal: onze eigen waarheid laten horen. Onszelf laten kennen. Dat is het beste, nee, het enige startpunt voor echt contact, voor echte relatie: ik laat mijzelf zien, jij mag mij horen. In mijn grootsheid en in mijn onbeholpenheid. Een beter instrument daarvoor dan de stem is er gewoonweg niet.
Het goede nieuws
En het goede nieuws is: het is eenvoudig, echt waar, voor iedereen. Als mij één ding duidelijk geworden is in de dertig jaar dat ik dit werk nu doe dan is het dit wel: zingen is simpel. Het kan moed vergen, spannend zijn, ongemak met zich meebrengen, zeker. Maar moeilijk is het niet, iedereen kan het. En als me twee dingen duidelijk geworden zijn in die dertig jaar dan is het tweede: het is enorm vreugdevol. Het is soms ronduit opzienbarend. En nooit saai. Omdat de voortdurende verandering waar Willigis Jäger het over heeft zich ook in onze muziek steeds als wonder toont.
Die eenvoud staat wat mij betreft centraal in het nieuwe cursusjaar dat zich aandient. De eenvoud die ons helpt om contact te maken vanbinnen en vervolgens contact te maken met anderen. Vrijdagavond a.s. gaan we weer van start met Het Lied van de Ziel, onze mantra-avond, waar de eenvoud op de beste momenten tot prachtige spontane en steeds weer éénmalige meerstemmigheid leidt. En vrijdag overdag hebben we een extra eendaagse stembevrijdingsworkshop ingelast en daar is nog plaats.
Maar ik maak je ook graag attent op onze Opleiding tot Stembevrijder, ‘Ode an die Freude’. Meestal zit die voor de zomer al vol, maar door omstandigheden zijn er een paar plaatsen vrijgekomen. Een intensieve tweejarige opleiding, waar je in je eigen zingen een transformatieproces doorloopt én leert hoe jij dat met anderen kunt doen. Je kunt ook kiezen voor het Introductiejaar daarvoor, dat een prachtige en levendige oriëntatie biedt op (de eenvoud van) dit werk.
De voortdurende verandering is het eigenlijke wonder van dit leven.
Ik wens je toe dat je daarvan kunt genieten.
