Een attente collega-stembevrijder stuurde mij een indringende blog over rauw verlies, die Hans Korteweg onlangs schreef, hierboven tref je daarvan de laatste zinnen aan. Het lied moet gezongen worden zoals het is. Dat zou een definitie van stembevrijding kunnen zijn. Want als we echt vrij zijn dan zingen we ons lied precies zoals het in ons leeft. Het omgekeerde is trouwens ook waar: als we ons lied zingen, ons eigen lied, zonder het mooier of interessanter of vrolijker of smartelijker of wat dan ook te maken dan het is, dan bevrijdt het zingen ons.
Maar o, wat kan dat moeilijk zijn. Wat kan dat een moed vergen. En geduld, toewijding, bereidheid, vertrouwen. Gelukkig is de beloning groot, als we blijven vertrouwen op ons eigen proces, op ons eigen tempo. Over die beloning zo meteen meer. Eerst nog even terug naar de woorden van Hans Korteweg. Ik citeer graag nog wat zinnen uit zijn verhaal, want hij zegt het zo mooi.
(…) arme wij, mensen van deze wereld, door het lot getroffen. Arme mensen, die verliezen, onomkeerbaar verliezen, door ziekte, terreur, oorlog, domme pech, door wat wij elkaar aandoen en ook gewoon door hoe het is hier op aarde, waar alles kan gebeuren.
Het verlies is geen schijn, het is in dit bestaan werkelijk. Het is echt en het moet erkend worden. Dit klaaglied, het moet gezongen worden. Van rauw tot verwerkt, in alle toonaarden. En het moet gehoord worden. De treurzang van alles dat leeft, even leeft. Het lied van het verlies dat eigen is aan het leven.
Arme, rijke mensen
Hoe pijnlijk de tekst ook is, hij vervult mij met hoop. Hoop voor de wereld waarin wij leven. Want iedere keer als we onze pijn erkennen en delen met elkaar dan kan er iets verzachten, en is dat niet wat onze wereld nodig heeft? Dat begint dus niet bij anderen die nodig moeten veranderen, maar bij jou en mij. En we mogen ons heel gelukkig prijzen. Want ja, wij zijn arme mensen die door het lot worden getroffen, maar wij zijn ook rijke mensen: we hebben muziek! We kunnen ons lied zingen, zodat het gehoord kan worden. En misschien nog mooier: we kunnen samen zingen. Dat is geen kleinigheid, geen detail aan de zijkant van ons bestaan, nee, dat is een heel kostbare menselijke mogelijkheid. Het is een geschenk dat voor ons allen bedoeld is en dat we ons leven lang kunnen uitpakken. En het wonderbaarlijke is: ook als dat lied een klaaglied is, is het een geschenk, zowel voor degene die zingt als voor degenen die het mogen horen.
Dat durf ik te zeggen omdat ik het al keer op keer heb zien en voelen gebeuren, bij mezelf en bij anderen. Het klaaglied is soms heel vers, soms is het al oud en moet het uit diepe lagen opgegraven worden. Het komt bijna altijd aarzelend op gang, voorzichtig. Kan het hier? Word ik echt beluisterd, kunnen jullie mij aanhoren? Ben ik niet te veel, is mijn lijden niet te groot? Of juist: is mijn leed niet onbeduidend vergeleken bij dat van zoveel anderen? Het klaaglied is soms rauw en soms pijnlijk mooi. En als het oprecht is kan het niet anders of anderen worden erdoor aangeraakt. Geraakt in hun eigen verdriet, maar ook in hun eigen verlangen en zelfs in hun eigen moed.
Het lied moet gezongen worden…
Het lied moet gezongen worden zoals het is. En het zal gezongen worden. Kom maar meezingen, dat kan op allerlei momenten en manieren, ons aanbod hieronder is divers, in de hoop dat er iets tussen zit wat juist jou, juist op dit moment, kan dienen. Ik pik er voor nu even twee activiteiten uit die binnenkort plaatsvinden en waar bovenstaande thematiek centraal staat.
Half november organiseren we weer een dag die specifiek gericht is op verlies en rouw. We noemen die dag Nieuwe Ruimte omdat dat het lonkende perspectief is: iedere keer als we ons lied zingen zoals het in ons leeft, en iedere keer als dat lied ook kan opgaan in een groter geheel, dan opent zich zomaar een nieuwe ruimte, nog ongekende ruimte. Via een scala van oefeningen en in de warme bedding van gelijkgestemden gaan we op weg naar die ruimte.
Allerzielen
Twee weken eerder, op de laatste dag van oktober, komen we bij elkaar in de Dominicuskerk voor de jaarlijkse Allerzielen-editie van het Lied van de Ziel (en een paar dagen eerder doen we dat ook in Huissen, bij Arnhem). We eren en koesteren onze dierbare overledenen, hun voornamen worden gezongen, en ook dan kan de samenzang klaaglijk zijn, maar ook ruim en wie weet zelfs licht en uitbundig.
Het lied moet gezongen worden zoals het is. Het leven moet geleefd worden zoals het is.
Kom jij je lied zingen?
Je bent van harte welkom.
