We zijn nu ruim drie maanden verder, maar ik denk nog regelmatig terug aan een voorval tijdens onze zomerretraite. En ik moet dan altijd weer glimlachen, vanbinnen.
We zongen het lied ‘Ohm, Shalom, Salaam’. Het lied vergt altijd enig instudeerwerk, de mannen en de vrouwen zingen eerst afwisselend en dan weer samen, op verschillende hoogtes. Je moet je dus eerst even goed bewust worden van de structuur van het lied voor je het onbekommerd kunt zingen. Dat kan de een sneller dan de ander. Er gaat dus nog wel eens iets mis.
Zo ook in de zomer. Het lied werd met intensiteit en overgave gezongen. En er ging af en toe iets mis. Iemand zet overduidelijk te vroeg in. Iemand zet overduidelijk te hoog in. Iemand (ja, ikzelf) speelt een verkeerd akkoord. Iemand gaat te lang door. Allemaal heel hoorbaar. Maar het mooie was: al die momenten leverden vrolijkheid op, het was kennelijk op dat moment voor ons niet moeilijk om er de humor van in te zien. Het zingen had ook meteen weer baat bij die vrolijkheid, de intensiteit van het lied nam bij iedere fout toe.
Het leven weet het beter dan wij
Na afloop moesten we dus wel concluderen: dit lied was zeer gediend bij al die vergissingen. Je kunt ook zeggen: het lied lukte beter door die overduidelijke mislukkingen. Als het lied gelukt zou zijn op de manier die ons allen voor ogen stond, en waar we ook naar streefden, namelijk: volmaakt, dan was het een minder vervullende ervaring geweest. Is dit een pleidooi voor het maken van fouten? Nee. Als iemand expres fout was gaan zingen was dat vooral gênant geweest. Ik pleit dus niet voor fouten. Ik pleit wel voor genieten van fouten die ondanks of zelfs door onze goede bedoelingen tot stand komen. Ik pleit ervoor dat we kunnen loslaten dat we het beter zouden moeten weten dan het leven zelf.
Gaat dit nou op voor alles wat er in het leven mis gaat, of beperkt dit effect zich tot relatief onschuldige momenten, waarop er niet zo veel op het spel staat? Deze retraite-ervaring zette mij daarover wel opnieuw aan het denken. Er is al van alles in mijn leven misgegaan waar ik uiteindelijk (maar doorgaans niet meteen) heel blij mee geweest ben. Twintig jaar geleden had ik een hernia, die mij zeer dwars zat en maanden uit de roulatie hield. Hoogst onwelkom in het leven van een kleine zelfstandige. Een ervaring die ik beslist niet vrijwillig zou hebben uitgezocht. Maar achteraf een belangrijk, ja, noodzakelijk keerpunt in mijn loopbaan. Er zijn mensen die kanker hebben gehad en dat de belangrijkste ervaring in hun leven noemen. Er zijn mensen die een naaste verloren hebben en daar na diepe rouw rijker uit tevoorschijn komen. En ja, natuurlijk, er zijn vele, vele mensen voor wie dat niet geldt. Je kunt alleen maar hopen dat je dat soort kracht en vertrouwen kunt vinden.
Geen oplossing, wel contact
‘Ohm, Shalom, Salaam’ gaat natuurlijk over vrede, dat wordt ook al gesymboliseerd door het feit dat in het lied drie talen, drie culturen bijeenkomen. Echte vrede begint met aanvaarding. Met de erkenning van wat is. Dat is dus ook: met de erkenning van onze diepgewortelde angsten, onze ingesleten patronen, onze pijn, onze eenzaamheid. De erkenning van ons verlangen naar contact, terwijl we ook allemaal de pijnlijke ervaring kennen van afgewezen te zijn. De erkenning van waar we tekort gekomen zijn én van waar we onszelf onmachtig tekort voelen schieten. Vrede sluiten met de onbeholpen mens die we nu eenmaal zijn. De ander tegemoet kunnen treden zonder eerst het tekort in onszelf te hoeven oplossen of opheffen. Onszelf verbinden met de realiteit van het moment doet het leven in z’n volle kracht door ons heen stromen, zegt Tolle. En dan, terwijl we het misschien niet meer verwachten, is daar het wonder van de onvoorziene doorbraak, de vervulling van contact met een ander, en de vreugde van je, al is het maar even, één te weten met iets groters.
