Nee, ik ben geen kenner van het oeuvre van Kant. Bovenstaande uitspraak van hem werd in een interview aangehaald door de componist John Cage. Die daar zelf breed en innemend bij lachte. En ter verduidelijking erbij zei: muziek en gelach hoeven niets te betekenen om ons toch een diep plezier te verschaffen.
Dat is potentieel een bevrijdende gedachte. We mogen dus muziek maken puur om het genoegen daarvan. We mogen ook lachen, puur om het genoegen daarvan. En ander doel hoeft er niet te zijn. We hoeven er niets mee te bereiken of te bewijzen. Deze nieuwsbrief is een pleidooi voor zinloos zingen, zinloos musiceren, zinloos lachen. Zinloos genieten ook. Jezelf overgeven aan dat wat er in jou is, dat ook ten volle te beleven. Niet omdat dat zin heeft, maar uitsluitend omdat het er is. En paradoxaal genoeg: iets zinvollers bestaat er eigenlijk niet.
De betekenis van muziek, van zingen zit net als bij lachen in de beleving ervan. Iedere beschouwing daarover kan wel interessant zijn, maar voegt niets meer toe aan de onmiddellijkheid van de beleving. Dat lijkt mogelijk een open deur, maar dat is het in de praktijk doorgaans niet. Want ongemerkt plaatsen we van alles tussen onszelf en de directe beleving van ons zingen.
Voorbeeld. Er is van alles in deze wereld om ons heen waar we bang van kunnen worden. Er is van alles waar we verdrietig van kunnen worden. Van alles waar we boos van kunnen worden. Waar we blij van kunnen worden. Van alles waar we dankbaarheid over kunnen voelen. Het is nog niet zo gemakkelijk om die gevoelens er gewoon te laten zijn zonder er iets van te vinden, zonder ze te gaan duiden, er betekenis aan te willen geven. En het punt is nu: in de duiding, in de betekenis zit geen muziek. Maar in het gevoel zelf wel.
Er zit wel muziek in pijn. Er zit ook muziek in vreugde. Er zit muziek in boosheid. Er zit muziek in pure dankbaarheid. En voor dat alles is je stem de toegangspoort én het uitdrukkingsmiddel bij uitstek. Om die poort, dat middel optimaal te gebruiken moeten we wegblijven bij de beschouwing. Het gaat er voor onze muziek niet om waarom we boos zijn of verdrietig. Heb je pijn? Laat je stem de pijn verklanken, net zo lang als je de moed kunt vinden om dat te doen. Ben je blij? Jubel, ook als je niet weet waarom. Lach je volle lach, huil je volle pijn, en laat je lachen en je huilen gezang worden. Niet om iets op te lossen, niet om iets te bereiken. Alleen om het te laten leven, om het te beleven. De betekenis van muziek is muziek.
De betekenis van lachen is lachen.
De betekenis van zingen is zingen.
Dat is ook waar als het om bijvoorbeeld mantrazingen gaat. Dat is natuurlijk een heel betekenisvol soort van zingen, de teksten doen er toe. Komt de wereldvrede door mantrazingen dichterbij? Ja, dat denk ik wel. Komt verlichting daardoor dichterbij? Ja, dat denk ik wel. En toch pleit ik ervoor om het niet om die reden te doen. Want bijna ongemerkt sluipt er dan ernst in. En dat helpt echt niets. Laten we het alleen doen omdat we het willen, omdat het verlangen in ons is. Zinloos, heerlijk zinloos.
