Het is alweer een jaar of tien geleden dat ik bovenstaande woorden hoorde, in een van de meest indrukwekkende toespraken die ik ooit heb bijgewoond. De spreekster vertelde indringend over de ervaringen die ze, als partner van een zwaar verslaafde, had opgedaan met verslavingszorg, eerst in Nederland en daarna in de VS. Over de lessen die ze geleerd had en die niet alleen voor middelen-verslaafden, maar voor ieder mens herkenbaar zouden kunnen zijn. Voor mij waren ze dat in ieder geval. Ik zal in deze column een paar van haar uitspraken aanhalen, en als je daarna benieuwd bent naar het hele verhaal (en dat hoop ik) dan tref je verderop in deze nieuwsbrief een link daarnaar aan.
Leegte, daar is dat woord weer. In de nieuwsbrief die we je een week of drie geleden stuurden had ik het daar ook al over. Toen ging het vooral over de ruimte en de (ook innerlijke) opgeruimdheid die kan ontstaan als je durft los te laten. Dat is een prettig soort leegte. Maar leegte kan ook heel onaangenaam zijn. Maartje Romme had het over de leegte in de binnenwereld die zo kwetsbaar maakt, zo onrustbarend is, dat we op zoek gaan naar verdoving en geruststelling. En die zoeken we buiten ons. Maar, zo merkt ze op:
“Er is geen enkel middel denkbaar om de angst te bestrijden dat niet de afhankelijkheid van datzelfde middel meebrengt. En daarmee de kwetsbaarheid. En daarmee de angst.”
Herken je het al?
Ik ken het zelf als een bodemloze behoefte aan bevestiging en goedkeuring. Iets in mij vraagt daar doorlopend om, vaak uiterst subtiel. Maar hoeveel applaus en complimenten en instemmende hoofdknikjes ik ook krijg, die behoefte, dat gat valt niet te vullen. Gelukkig zijn er ook andere momenten, want inmiddels heb ik er van alles over geleerd. En ook daarover sprak Maartje Romme. Haar conclusie was: we moeten het niet hebben van het zoeken van antwoorden in de buitenwereld, we moeten op zoek naar een innerlijke bron van onafhankelijke vreugde: de gevende liefde. Nog een citaat uit haar verhaal:
“De gevende liefde die natuurlijk tevoorschijn komt wanneer een mens stopt met vragen bracht een bevrijding die ik nooit had kunnen vermoeden. Bevrijding, omdat geven, in tegenstelling tot vragen, geen afhankelijkheid meebrengt. En die bevrijding was intens vreugdevol.”
De gevende liefde
Wat een prachtige omdraaiing. De verslaafde zoekt de oplossing in het iets van buiten naar binnen halen, maar de vervulling zit in de beweging van binnen naar buiten. En die beweging is exact waar zingen over gaat: over jezelf naar buiten brengen. En wel: precies zoals je bent. Daarom bieden wij onze zangactiviteiten aan onder de noemer van stembevrijding. Het gaat om de bevrijdende werking die uitgaat van jezelf laten horen.
Daarbij is dat je jezelf laat horen echt veel belangrijker dan hoe. Maak je totaal geen zorgen over het hoe, richt je uitsluitend op dat er iets uit wil. Ken je de gedeprimeerdheid die je in de greep kan krijgen als je bezig bent met hoe je de dingen goed moet doen en hoe het nooit goed genoeg is? Ben je wel eens ronduit depressief? Depressie verlangt wezenlijk maar één ding: expressie. En natuurlijk: dat is de moeilijkste stap voor wie aan depressiviteit ten prooi is. Hij vergt moed, en soms ook discipline, want terugtrekken, in schaamte, in apathie, is dan vaak de eerste beweging. Of jezelf groothouden en mooi weer spelen.
Dit ben ik!
Dat is wat stembevrijding voor je kan doen: de moed in jou openen. Zodat je meer en meer en meer en meer naar buiten komt, met je stem, met wat je te zeggen hebt, met wat er in je leeft, met je zingen, met je muziek, met je waarheid. In een kwetsbaarheid die eigenlijk pure kracht is. En dat je dan voelt: dit ben ik! En daarin anderen ontmoet, met hun eigen verhaal, hun eigen lied, hun eigen gedoe en hun eigen liefde. En als dan jouw klank en die van de ander ineens samenkomen en je het wonder van de verbinding ervaart dan snap je meteen waarom onderzoek heeft uitgewezen dat mensen die in koren zingen veel minder depressieve symptomen vertonen: zingen bevrijdt.
