Dit citaat komt uit een interview in de Volkskrant van een paar weken geleden. Ik las het met vreugde en dacht meteen: ja, dat is zo. Maar eerlijker is het om te zeggen: ja, in het beste geval is het zo. Muziek heeft inderdaad die fantastische mogelijkheid in zich. Dat is geweldig. En iedereen kent die ervaring, zingend, spelend of luisterend. Maar een garantie dat dat gebeurt kan geen enkele componist, geen enkele musicus je geven.
Het cruciale woord in het citaat is eigenlijk het laatste: middenin. Muziek kan je daar brengen, midden in de werkelijkheid, in het middelpunt van je leven, daar waar het leven zich laat ervaren in puurheid, geen afleiding, geen gedoe. Midden in jezelf dus ook. Maar ja, zie daar maar eens te blijven….. Ook terwijl je luistert naar muziek of terwijl je musiceert zijn er allerlei middelpuntvliedende krachten actief die je wegtrekken uit je eigen centrum: gedachten, oordelen, verwachting, vergelijking. Niet dat dat dan zo erg is, overigens. Want iedere keer als we afdwalen van het midden komen er in ons ook weer krachten op gang die ons weer naar het midden toe willen helpen. We verlangen bewust of onbewust naar dat midden. Dat verlangen is niet altijd makkelijk te herkennen, het vermomt zich vaak als frustratie, gemis, teleurstelling, spanning, ongemak, onrust. Dat kan lastig zijn. Maar het is verlangen.
In het midden is het stil. Net als het stil is in het oog van een orkaan. Maar vergis je niet, het is geen saaie en ook eigenlijk helemaal geen lege stilte. Het is een stilte die zindert, die geladen is, levendig. Als we uit dat midden weggedwaald zijn is er onrust, vermoeiende rusteloosheid. Hoe vaak verzuchten mensen niet dat ze moe zijn en naar rust verlangen. Maar afwezigheid van onrust is niet hetzelfde als rust. Echte rust, echte stilte heeft geen enkele behoefte om het leven te dimmen. Onrust en ongemak komen doorgaans juist voort uit pogingen om het leven te controleren. Van onrust af proberen te komen is heilloos. En trouwens ook niet slim: die onrust is in wezen niets anders dan voor jou beschikbare energie. Je kunt hem transformeren tot ruimte door er middenin te gaan staan. Wat overigens nog een hele klus kan zijn. De beloning voor de moed om ‘m aan te gaan is allereerst: vitaliteit. Maar er komt nog een extraatje bij, namelijk dit: waar jouw midden is, daar is het mijne ook, dus daar kunnen we elkaar ontmoeten. Om niet te zeggen: daar zijn we één.
Wie wel eens mee heeft gezongen in de Amstelkerk tijdens Het Lied van de Ziel zal het mogelijk opgevallen zijn dat terwijl iedereen binnenkomt een van de gastvrouwen of gastheren midden in de ruimte staat, bij de vleugel. Ook komende vrijdag zal dat weer zo zijn. Hij of zij vormt ter plekke eigenlijk ons stille midden. Bereid om iets te doen als de situatie dat vraagt, maar ook bereid om ‘niets’ te doen. Dat ‘niets’ is eigenlijk maar schijn: hij of zij haalt adem. En verwelkomt daarin alles en iedereen.
En dan komt er muziek. Die je uitnodigt, telkens weer, om jouw midden op te zoeken. Om de directe weg naar je hart te bewandelen. Inderdaad, daar kun je als schrijver, ook als schrijver van een nieuwsbrief, maar het best jaloers op zijn. En jaloezie is ook een vermomming van verlangen, toch?
Egocentrisch zingen
september 2011
