Een paar weken geleden mocht ik weer een stembevrijdingsdag leiden als onderdeel van een opleiding voor mensen die rouwtherapeut willen worden. Dat doe ik al een aantal jaren en het is steeds een indrukwekkende dag. Want ja, als je het over rouw en verlies hebt, dan heb je het over het leven zelf. En als je dan gaat zingen dan kan dat leven flink gaan stromen.
Nou is het voor niemand, ook voor aanstaande rouwtherapeuten niet, vanzelfsprekend en makkelijk om uiting te geven aan verlies. De meesten van ons hebben dat simpelweg niet geleerd. Echt au zeggen lucht op, echt au zingen lucht trouwens nog meer op. Maar bij vrijwel iedereen gaat er al snel een mechanisme werken dat zegt: nu is het wel mooi geweest, niet overdrijven, stel je niet aan, hou je in, vraag niet zoveel aandacht, doe niet zo hysterisch, wat ben je toch sentimenteel, zo is het onderhand wel genoeg geweest, val die mensen niet lastig met je verhaal. Of zo. We komen dan in overleven terecht, zou je kunnen zeggen. Daar valt dan dus veel te oefenen, want alles wat we inhouden maakt ons wat eenzamer dan we zouden hoeven zijn, en maakt het leven wat vlakker dan het bedoeld is. Dus moedig ik mensen graag aan om het maar gewoon uit te proberen. Om te onderzoeken wat er gebeurt als ze een stapje verder gaan.
Even lekker los
Toen we die dag na de lunch weer zouden opstarten leek het me fijn om even wat samen te zingen. Ik ging achter de piano zitten en nodigde iedereen uit om lekker los te gaan. Maar het was niet echt lekker los. Het was eerder ‘best wel lekker los’. Wel oké, maar ja, ook weer niet heel vervullend. Toen kreeg ik ineens een ingeving, die vermoedelijk voortkwam uit de setting van die dag, waar het natuurlijk veel ging over verlies en sterfelijkheid. Ik liet het even stil worden en vroeg de deelnemers zich voor te stellen dat dit het allerlaatste moment zou zijn waarop ze nog ooit zouden kunnen zingen. Toen ging ik weer spelen. En jemig, wat werd er toen gezongen! Echt verrukkelijk.
Die urgentie, die kan ik iedereen (mezelf inbegrepen) aanbevelen. Wij organiseren stembevrijdende activiteiten, het gaat ons dus om vrijheid, maar niet over vrijblijvendheid. Er is een lied in jou en in mij, en het wil eruit. Er is een verhaal en dat wil verteld worden. Er is van alles wat we voelen en dat wil allemaal gehoord worden, gezien, gekend, gedeeld. Misschien wel nu, misschien is dit wel precies het goede moment? En ja, dat gaat vast ook over pijn, verlies, teleurstelling, gemis. ‘Is dat niet zwaar?’, vragen mensen me dan wel eens. Nee, zeg ik dan, nee, dat is niet zwaar. Het altijd maar inslikken, dat is zwaar. Als het gezongen wordt dan wordt het muziek, eerst pijnlijke muziek misschien, maar toch: muziek. Het komt dus terecht in een stroom, want muziek is zelf een stroom. Het komt in beweging, het verzacht, het smelt. En het brengt vrijheid, opluchting, nieuwe ruimte. Het brengt leven.
En vervolgens, het gebeurt keer op keer en toch went het nooit, komt er dankbaarheid. We worden dankbaar over ons leven, inclusief alles. Die dankbaarheid maakt ons vervolgens gul. Ons hart opent zich, we voelen compassie voor en verbinding met alles en iedereen. En precies dat is nodig in deze wereld, denk je niet?
Kom je meedoen? Wie weet: het is misschien wel het laatste moment dat je kunt zingen….
