Ben jij dit jaar begonnen met goede voornemens? En, hoe staat het er mee?
Ik geloof er niet meer in. Maar al te vaak zijn het zoethoudertjes voor de mind. En verkapte opdrachten aan onszelf, op punten waar we onszelf niet helemaal lekker over voelen. Je goede voornemen geeft je dan even een goed gevoel, maar het is een soort verdoving, het ongenoegen wordt even verstopt. Maar ik denk dat het veel vruchtbaarder is om het ongenoegen in z’n volle omvang te voelen. Daarin kon trouwens wel eens hele mooie muziek schuilgaan!
Daarmee pleit ik er niet voor om altijd alles bij het oude te laten. Integendeel. “Het grootste gevaar voor een musicus is routine” zei de violist en dirigent Gidon Kremer ooit in een interview. Hij heeft gelijk, en zijn gelijk geldt niet alleen voor musici. Onlangs vroeg mijn leermeester Jan de Dreu wat ik dit jaar in mijn werk voor nieuws ga doen. Hij beklemtoont vaak het belang daarvan: jezelf gestaag vernieuwen.
Want wat ooit spannend en nieuw was is voor we het goed en wel beseffen een veilige routine, een kunstje dat werkt, waar je je geen buil aan kunt vallen, maar het inspiratiegehalte ervan is niet erg hoog meer. Dat herken ik. Jij? Dat is het mooie en spannende van improviserend muziek maken: dat gaat alleen goed als je het voortdurend nieuw durft te laten zijn. Iedere noot is dan een nieuw besluit.
Over mijn antwoord hoefde ik niet lang na te denken. Ik ga een boek schrijven. Of boekje, dat moet nog blijken. Dat plan was er al wel. Als (goed) voornemen. Maar nu ga ik het doen. Ik heb in m’n agenda tijd ervoor gereserveerd, het gaat er nu van komen. Iemand vroeg me waar het over zou gaan. Nou, dat is eigenlijk niet eens zo moeilijk te zeggen: het gaat over de twee manieren van zingen die er bestaan, en het enorme verschil tussen die twee.
De eerste manier is: proberen het zo goed mogelijk te doen, je best doen, oefenen, op resultaat uit zijn (of dat nou applaus en bewondering is of alleen maar het vermijden van mogelijk commentaar van anderen), niet uit de toon willen vallen, druk, vergelijking, beoordeling, verwachting, nou, vul het rijtje zelf maar aan, we kennen het allemaal.
De tweede manier is: geven wat er in jou is. Scheppen, dus, met het hart op de tong. Moeiteloos, net zoals een bloem niet z’n best doet om mooi te zijn of een vogel niet z’n best doet om mooi te zingen. Jouw eigenheid tot klinken brengen en zo jouw schoonheid de ruimte geven. Zingen met geen ander doel dan uiting geven aan het feit dat je wil zingen. Dat wil je namelijk, zingen, dat weet ik zeker.
De ziel wil zingen. Jouw ziel wil zingen. Iedere ziel wil zingen. De ziel is namelijk muziek, is trilling. Er zijn wel mensen die denken dat ze niet kunnen zingen. Er zijn zelfs mensen die denken dat ze niet willen zingen. Tenminste dat zeggen ze dan tegen me. Dat mag, hoor, denk ik dan, en zeg ik dan ook doorgaans. In mezelf denk ik ondertussen stiekem: jouw ziel wil zingen, beste man (of vrouw, maar het zijn vaker mannen).
