Als ik een column voor onze nieuwsbrief wil gaan schrijven dan ga ik meestal eerst op zoek naar een mooi citaat om erboven te zetten, als aanknopingspunt. En omdat ik vandaag iets wil schrijven over lachen en glimlachen, was ik blij dat ik bovenstaande uitspraak tegenkwam van Tsjechov, die behalve schrijver ook arts was. Ik weet niet of hij net zo bedreven was in zijn artsenpraktijk als in zijn schrijverschap, maar dit citaat lezend had ik wel een consult bij hem willen hebben.
Al heel wat jaren geef ik een kennismakingsmiddag rond stembevrijding. Daar komen allerlei soorten mensen die ernaar verlangen om meer vrij-uit te kunnen zingen, en er zijn er ook altijd die denken (of zeker menen te weten) dat ze niet kunnen zingen. Daar probeer ik de aanpak van Tsjechov te imiteren. Eerst breng ik mijn patiënten (nou ja, klanten) aan het lachen, pas daarna behandel ik ze. En als we dan eerst kunnen lachen, liefst om onszelf, dan is er een grote stap gezet. We zijn dan wat dichter bij onszelf gekomen, en dat is precies waar we moeten zijn, want onze muziek zit ín ons, in ieder van ons, om precies te zijn. Want we zijn zelf muziek. Zo heet die middag dus ook: Jij Bent Muziek. Dat is een opwekkende gedachte, vind je niet? Het is dus ook een opgewekte middag, die trouwens toch ook heel ontroerend kan zijn (volgende week vrijdag is de laatste voor de zomer…).
De glimlach als sleutel
Onlangs volgde ik een retraite waarin we tot mijn verbazing veelvuldig bezig waren met glimlachen, als wezenlijk onderdeel van het programma. Als je mij een beetje kent dan snap je wel: dat was zeer aan mij besteed. Nou is er heel veel aan de hand in onze wereld. Er is veel lijden, er is veel crisis, er is veel trauma, er is veel onveiligheid, veel dreiging. Er is veel eenzaamheid en veel vervreemding. Er zijn echt veel ernstige problemen, en het lijkt alleen maar ernstiger en zorgelijker te worden. Je zou kunnen denken dat het dan wat ongepast is, al te gemakkelijk, of minstens erg oppervlakkig, om het uitvoerig over lachen te gaan hebben. Maar ik ben er diep van overtuigd dat in de glimlach een sleutel ligt die we in onze wereld heel hard nodig hebben, dus ik ga een poging wagen om ook jou (nog) meer aan het glimlachen te krijgen.
Als Tsjechov het bij het rechte eind had dan is een (glim)lach een belangrijke eerste stap op de weg naar genezing. Intuïtief kun je eigenlijk meteen voelen dat dat geen onzin is. Lichaam en geest zijn natuurlijk niet gescheiden. En probeer het nu ter plekke maar eens uit: zodra je gaat glimlachen gebeurt er iets in je lichaam. Ik voel het zelf ter hoogte van m’n hart, het is alsof m’n hart mee gaat glimlachen. En het onmiddellijke effect is: iets in mij ontspant zich.
En als dat waar is op individueel niveau, zou het dan ook niet waar kunnen zijn op collectief niveau? Ik denk dat wat de spanning in deze wereld werkelijk nodig heeft, is: gelukkige mensen. Vriendelijk glimlachende, gelukkige, ontspannen mensen. Let wel, dat is niet hetzelfde als: mensen die al hun verlangens kunnen bevredigen. Onze maatschappij zucht onder de misvatting dat geluk van buitenaf moet komen, door consumptie, door succes, door roem, of door van alles wat via schermen tot ons komt. Maar dat gaat allemaal altijd gepaard met spanning. Werkelijk geluk is alleen voelbaar als we kunnen ontspannen in waar we nu zijn. En de glimlach helpt daarbij.
En wat heeft de wereld daar dan aan, als we een partijtje happy gaan zitten wezen met onze glimlach? Nou, heel veel. Want gelukkige mensen hebben meer te geven en dat doen ze graag. Waar ze dan vervolgens ook nog weer gelukkiger van worden, want geven is fijn. Onlangs las ik een aantal tips die voortkomen uit geluksonderzoek (ja, ook dat bestaat). Tip één was: word donateur. Interessant, nietwaar? Ik vermoed dat het doneren van je glimlach aan een ander mens ook telt.
De glimlach lost onze problemen mogelijk niet op, maar ze helpt wel om er anders naar te kijken, ze vergroot onze creativiteit. Eigenlijk is het best voor de hand liggend: wie ergens werkelijk zorg voor wil dragen moet niet gebukt gaan onder zorgelijkheid. Dat is precies waar lachen ons enorm kan helpen: je kunt niet tegelijk én lachen én piekeren. Je kunt trouwens ook niet tegelijk én voluit zingen én piekeren.
Oefen je mee?
Misschien is veel glimlachen voor jou totaal vanzelfsprekend. Misschien juist niet, misschien kost het je grote moeite. Maar ook hier geldt: het valt te oefenen. Het kan in eerste instantie aanvoelen als een onechte grijns, maar hou vol, laat je gezichtsspieren eraan wennen, en je zult zien: er gebeurt iets vanbinnen. En wat er gebeurt is geen kleinigheid: de glimlach verbindt ons eigenlijk met een diepere laag in onszelf. Het is een laag waar vreugde heerst, een wat stillere plek, of zelfs: een heilige plek. Het is een plek van diepe vrede. En het is de plek waar muziek leeft in ieder van ons. Het is daar dat we het wonder van ons bestaan kunnen voelen. En het is de plek in ons waar dankbaarheid woont, dankbaarheid over dat wonder.
Nu we de volheid van de zomer naderen is dit een heel goed moment om die vreugde ruim baan te geven. Om alles wat we aan oprechte dankbaarheid in onszelf kunnen vinden nog wat extra ruimte te geven. Om te vieren dat we leven, om te vieren dat we kunnen zingen (want ja, dat kunnen we allemaal!), om te vieren dat we kunnen glimlachen naar elkaar en wie weet ook om onszelf. Dat alles zal wat mij betreft centraal staan tijdens het Lied van de Ziel volgende week vrijdag, de laatste en extra vreugdevolle aflevering ervan voor de zomervakantie. Ik hoop dat we daarna opgewekt ons pad kunnen vervolgen en dat die opgewektheid besmettelijk zal blijken, omdat ieder van ons dan ongemerkt een baken van licht geworden is. Daar zal de wereld blij mee zijn.
Je bent van harte welkom bij deze en nog veel meer activiteiten waar je je hart kunt ophalen. Waar je je stem kunt bevrijden. Waar je kunt zingen, lachen, huilen, voelen, luisteren en je verwonderen.
PS: Denk aan Tip 1!
Niet vergeten: mensen worden dus gelukkiger van doneren. Nou, dan hebben we nog een goeie tip: wij onderhouden al vele jaren een heel vriendschappelijke band met Musicians without Borders, een fantastische organisatie die mensen (vaak juist kinderen en jongeren) op allerlei plekken op aarde in de meest barre omstandigheden bijeen weet te brengen om samen te musiceren en zo weer (mede)mens te worden. Hun werk is meer nodig dan ooit. Ze zoeken donateurs. En ook een paar mensen die kunnen helpen met een wat grotere lening ter overbrugging.
