Lieve mensen,
Ongeveer een half uur heb ik nu zitten kijken naar het bovenstaande heerlijke citaat van deze mij geheel onbekende dichter, terwijl ik niet weet wat ik nu eens zal doen. Of preciezer: waar ik het nu met jullie eens over zal hebben, want er is zoveel waar ik over zou willen schrijven. Bijvoorbeeld over dit citaat. Jevtoesjenko zal het wel niet over musiceren hebben gehad toen hij deze woorden opschreef, maar een mooiere beschrijving van wat improviseren is heb ik misschien nog wel nooit gelezen.
Maar daarover misschien een andere keer.
Dit moet je lezen
Ook een mooi onderwerp voor deze Brief: het boek waarin ik dit citaat tegenkwam. Je hebt het misschien al gelezen of je hebt er minstens over gelezen: het begin dit jaar verschenen boek van Lieke Marsman Op een andere planeet kunnen ze me redden. Een weergaloos boek, van harte aanbevolen aan iedere stembevrijder, hoewel het helemaal niet gaat over zingen of muziek. Maar wel over het leven en over hoe lijden daar deel van uitmaakt. Het is intiem, openhartig, nietsontziend en vol van een wijsheid die weinig 35-jarigen hebben, maar ja, er zijn ook niet veel 35-jarigen die ongeneeslijk ziek zijn en in dat proces ook nog eens niets uit de weg gaan.
Maar daarover misschien een andere keer.
En voor wie daar niet op wil wachten: ik heb dat boek inmiddels opgenomen in de rubriek Mooi gezegd op deze website.
Jubelend de wereld in
Natuurlijk zou ik het ook kunnen hebben over het vreugdevolle veld van stembevrijders. Over hoe het groeit in omvang én in stevigheid. We zijn nu met ruim driehonderd, een maand geleden hebben weer twintig gloednieuwe stembevrijders jubelend de opleiding afgerond. Het was mijn laatste groep, ik kijk met grote dankbaarheid terug op twintig jaar opleiden. Een deel van hen komt vast komend jaar het Gilde versterken en daar verheug ik me op, want het Gilde is voor mij de plaats bij uitstek waar we het stembevrijderschap steeds weer verder verdiepen.
Maar daarover misschien een andere keer.
Bijvoorbeeld verderop in deze Brief.
Want eerst: over mijn moeder en een onverwacht cadeau
Een paar weken geleden was mijn zus bij ons op bezoek. Zij woont al vijftig jaar in de VS, het was jaren geleden dat we elkaar gezien hadden. Ze bracht een bijzonder geschenk voor mij mee: een stapel brieven uit de jaren zeventig en tachtig, vooral brieven die ik aan haar had geschreven, maar ook een paar van mijn moeder, waarin zij aan haar over mij schreef. Ontroerend om te lezen en hier en daar moest ik er ook erg om lachen. Het was de tijd dat ik m’n eerste stappen zette in wat later m’n nieuwe werk zou worden. En daarover gaat deze passage uit februari 1983:
Onze Jan is vorige week bij Omroep Brabant geweest. Hij werd geïnterviewd in verband met een soort Muziek Workshop die hij aan ’t oprichten is. Ik moet zeggen hij deed het heel goed. In die Muziek Workshop wil hij (als er liefhebbers voor zijn) gaan zingen en musiceren en improviseren. Hij heeft voor de radio gelegenheid gehad om wat reclame daarvoor te maken. Maar er zijn nog niet zoveel reacties op gekomen. Ik denk niet dat ’t iets zal worden, maar hij heeft er zelf wel vertrouwen in.
Vooral van die laatste zin werd ik nu, ruim veertig jaar verder, erg vrolijk. En zelf zou ze er nu ook om lachen, denk ik. Overigens had ze gelijk: die betreffende workshop was nou niet bepaald de florissante start die ik voor ogen had. Bij de stapel brieven die mijn zus meebracht zat tot mijn vreugde ook de folder van de betreffende workshop, die had ik kennelijk destijds trots aan haar gestuurd. Daardoor kon ik nu zien dat van de weinig uitdagende titel ervan ook niet bepaald een wervende werking uitging, ik had ‘m precies zo genoemd als mijn moeder in haar brief schrijft: Muziek Workshop. Maar ja, wist ik veel? Nee, ik wist niet veel, ik pionierde wat af. Maar de spirit, de kern van waar stembevrijding over gaat staat natuurlijk wel in dat foldertje: je eigen stem (her-)ontdekken en ervan genieten.
Van die spirit moeten we het altijd weer hebben. De vorm kan hopeloos gebrekkig zijn, kan mislukken en zal ook altijd weer vergaan. Maar de spirit vergaat niet. Wat ons te doen staat, steeds weer, is het contact ermee onderhouden. Bijvoorbeeld door steeds weer je eigen stem te (her-)ontdekken en ervan te genieten. Door bemoediging te vinden bij anderen en (want dat is net zo werkzaam) door anderen te bemoedigen. Door altijd maar weer wat af te pionieren en daarin te blijven snappen: soms denk je zelf of denken anderen (moeders bijvoorbeeld…) dat het niks zal worden, maar zelf kun je toch blijven vertrouwen. Omdat vertrouwen zegt: dit ben ik, ik heb iets te geven.
En dan nu: het Gilde
In die geest nodig ik je graag uit om je komend jaar aan te sluiten bij het Gilde van Stembevrijders. Misschien ben je er al jaren bij en wil je blijven, misschien heb je eerder meegedaan en heb je weer behoefte aan deze plek van voeding, misschien kom je voor het eerst, je bent heel welkom. Je kent de formule wel, neem ik aan. In de ochtend zingen we, vrijer, steeds vrijer. Om steeds opnieuw te voelen: zingen is heerlijk, dat gun je toch iedereen?
In de middag gaat het over je commitment aan je eigen stembevrijderschap. Ik geef je iedere keer wat verse inspiratie mee, je benoemt weer een Heilig Project, je zet stappen in hoe je je in de buitenwereld manifesteert. En natuurlijk koester je ook weer een leervraag.
Ook komend jaar kun je weer kiezen. – Je kunt je opgeven voor vijf hele dagen.
– Of je kunt je beperken tot alleen de vijf middagen, die samen een geheel vormen.
– En als je alleen maar wil komen zingen dan ben je ook welkom om een of meer van de zangochtenden te boeken.
Het Gilde vindt plaats op maandagen, maar vanwege de (on)beschikbaarheid van de locatie wijken we één keer uit naar een dinsdag.
Dit zijn de data: maandag 6 oktober, dinsdag 2 december 2025, maandagen 9 februari, 20 april en 15 juni 2026.
Op de site van het Centrum vind je alle feitelijke informatie en kun je je aanmelden.
En verder
Heb je ook 24 januari in je agenda staan? Dan houden we weer een retraitedag voor stembevrijders. Daarvoor krijg je over enige tijd een uitnodiging.
Alle goeds voor jou en je praktijk, hoe groot of klein ook,
Jan
