De Engelse comedian Stephen Fry is ook in zijn boeken erg geestig. Maar wat hij schrijft is vaak ook gewoon heel boeiend. In deze autobiografie gaat het over de eerste twintig jaren van zijn leven. Op pagina 91 e.v. gaat hij uitvoerig in op zijn onvermogen om te zingen. Of in zijn woorden, hoe hij geleden heeft onder ‘Gods wreedheid, valsheid, zijn onvergeeflijke vileinheid om mij de gave der muzikaliteit te onthouden’.
‘Muziek is de diepste aller kunsten is en vormt het diepste fundament vormt van alle kunsten. Heeft E. M. Forster ergens geschreven. (…) Muziek was een soort doordrongen zijn. Opgaan is misschien nog een beter woord. Het doordrongen zijn of het opgaan van alles in zichzelf.’
Stephen Fry vergelijkt het met lsd:
‘Een goeie trip zet de deuren der waarneming (…) wagenwijd open. (…) Lsd onthult de watheid van alles, het wezen, de essentie. Opeens word je het waterige van water gewaar, het tapijtige van tapijten, het houtige van hout, het gele van geel, het nagelige van nagels, de allesheid van alles. Muziek verschaft mij toegang tot al deze essenties van het bestaan, voor een fractie van de maatschappelijke of financiële kosten van drugs en zonder de noodzaak om om de haverklap ‘Wow!’ te roepen, een van de ergerlijkste en minst charmante bijwerkingen van lsd.’
Fry geeft dan wel toe dat andere kunsten dit ook doen, maar die worden altijd beperkt door materialen of woorden.
‘Muziek onttrekt zich hieraan (…) in een eeuwigheid van abstractie en een absurde verhevenheid die tegelijkertijd overal en nergens is. (…) Al dat fysieke, al dat stuntelige ‘muziek maken’, het korrelige van imperfect mensenspel, zoveel rommeliger dan (…) de andere kunsten, stijgt op het moment dat het plaatsvindt, het moment dat muziek werkelijk wórdt, boven zichzelf uit op zijn tocht van het vibrerende instrument via de vibrerende speaker en het vibrerende trommelvlies naar het binnenoor en de hersenen, waar het gemoed is geprogrammeerd om te vibreren op frequenties van eigen makelij.
En even verderop:
Muziek is alles en niets. Ze is nutteloos en tegelijkertijd onbegrensd in haar gebruiksmogelijkheden. Muziek brengt mij in een grenzeloze zinnelijke vervoering, een extase die zelfs de engelachtigste minnaar niet teweeg zou kunnen brengen, maar kan me ook in een stamelende, wenende hellepijn storten die de ergste kwelgeest niet zou kunnen bedenken. Muziek maakt dat ik dit soort geëxalteerd puberaal gebazel ongegeneerd kan neerpennen. Muziek is gewoon het sine qua non. Niets kan eraan tippen.
EN IK KAN ER GODVERDOMME NIKS VAN
Ik kan niet eens ‘Three Blind Mice’ neuriën zonder vals te zingen’Deze klaagzang gaat in welgekozen bewoordingen nog paginalang door. Het is duidelijk, Stephen Fry lijdt echt onder dit gemis. En hij wijst ook heel precies de aard van het gemis aan, wederom gecentreerd, en in dikgedrukte HOOFDLETTERS: het niet mee kunnen doen. En niet eens omdat hij ‘toondoof’ zou zijn, hij hoort in zijn hoofd perfect en moeiteloos hoe de muziek hoort te klinken. Dus, zegt hij, ik ben ‘toonstom’. ‘
Als ik het toch probeer, als ik tracht het zoetgevooisde samenspel dat zo soepeltjes door mijn hoofd zweeft te reproduceren, is gechoqueerdheid mijn deel. Ik word verwijtend en met lichte walging aangekeken, alsof ik iets onvergeeflijk smakeloos en on-Brits heb gedaan, bijvoorbeeld een scheet laten in het bijzijn van de koningin-moeder (…).
Maar ik heb toch een stem? Een stem die accenten kan nadoen, een stem met een redelijk repertoire aan imitaties en impersonaties? Waarom kan die dan geen muziekklanken nabootsen? Vanwaar deze muzikale constipatie? Waarom, Heer, waarom?
En waarom maak ik me er zo boos over? (…) Waarom wind ik me er zo over op? Sommige mensen kunnen niet lópen, man. Sommige mensen zijn zwaar dyslectisch of hebben cerebrale parese, en ik zit te zaniken over mijn gebrek aan muzikale aanleg. Is dat nou zo’n ramp, dat je een wijsje niet naar behoren kunt zingen? (…) Nou, dat kan wezen, maar muziek is veel meer dan een wijsje neuriën. Muziek is sociaal, muziek ontstaat uit dans. Muziek heeft te maken met meedoen. Als ik zeur over zingen beklaag ik me eigenlijk over niet kunnen meedoen.
(...) Ik wil graag kunnen dansen. Niet op professioneel niveau, gewoon, als iedereen het doet. Ik wil graag kunnen zingen. Niet op professioneel niveau, gewoon, als iedereen het doet. Ik wil graag méédoen, snap je.’
En dan volgt een uitvoerige en natuurlijk ook weer geestige, maar ook trieste beschrijving van hoe hij als jongetje in een schoolkoor te kijk werd gezet omdat hij vals zong. En hoe hij sindsdien niet verder komt dan het mimen van teksten, als er gezongen wordt. Die beschrijving is te danken aan een hypnose-sessie waarin de herinnering aan het voorval terugkwam. Die sessie nam hij omdat hij iets op tv moest zingen. De hypnotiseur hielp hem met een trucje van z’n zangschaamte af en het zingen ging wonderwel. Waarna hij erachter kwam dat de truc maar eenmalig werkte. Daarna gaf hij het voorgoed op. Dat is betreurenswaardig, maar het levert wel smakelijk leesvoer op.
Ollekebolleke 1Het ollekebolleke is een versvorm die werd bedacht door Drs. P, van wie ik een groot fan ben. Hij noemde de dichtvorm naar het gelijknamige kinderversje, vanwege het vrijwel identieke metrum ervan. Het schrijven van een ollekebolleke is een leuk (en verslavend) puzzeltje en als je eruit komt is je dag meteen geslaagd. Dit zijn de voorschriften: het gaat om acht regels, in dat vaste wals-achtige ritme, in twee blokjes van ieder 22 lettergrepen. De eerste twee regels van ieder blokje hebben zes lettergrepen, de andere regels zijn vrijer. De vierde en de achtste regel rijmen. De crux zit bij de zesde regel: die bestaat uit één woord. Van zes lettergrepen, met de hoofdklemtoon op de vierde. Bijkomende voorschriften (waar de doctorandus zich overigens zelf niet altijd aan hield): de eerste regel bevat een uitroep, de tweede regel introduceert het onderwerp (hier: de schrijver). Probeer maar eens uit en onthoud: het gaat niet om de prestatie maar om de pret.
‘Ik wil graag meedoen, ja?’
Klaagzang van Stephen Fry
Toonstom maar welbespraakt
Neemt hij ons mee
‘Zingen heeft Wow-loos dat
Hallucinerende
Watheidonthullende
Van LSD!
