Gisteren, vlak voor het slapen gaan, kreeg ik een ingeving over deze column. Ik zag ‘m al helemaal voor me: zeven korte stukjes, samen een helder verhaal over de werkzaamheid van stembevrijding. Hoewel de column nog geschreven moest worden was hij eigenlijk al af. Voldaan viel ik in slaap en genoot van mijn welverdiende nachtrust. Maar ja, toen ik vanmorgen wakker werd was de column uit mijn hoofd verdwenen. Althans, bijna helemaal. Ik wist nog één woord: natuurlijkheid. Een van de stukjes zou beschrijven hoe zingen een natuurlijk gegeven is, hoe muziek in de natuur van de mens zit, hoe het een gift van de natuur is dat we allemaal kunnen zingen. Zal ik me daartoe dan maar beperken, vandaag?
Muziek als natuur
‘De natuur,’ zo las ik onlangs ‘is de grotere orde waarbinnen je bestaat en van waaruit je lichaam gemaakt is. De natuur bestaat in een orde.’ ‘Je leven is in harmonie als je meegaat met de ritmes van de natuur.’ Mooi hoe bij deze beschrijving het woord natuur in één adem genoemd wordt met twee muziektermen: harmonie en ritme. Muziek en natuur zijn nauw met elkaar verbonden! Natuurvolken weten dit, in sommige Afrikaanse talen bestaat er niet eens verschil tussen de woorden ‘muziek’, ‘dans’ en ‘ritueel’ of ‘vieren’. Fascinerend, toch? In onze cultuur zijn we dat vergeten. Wij denken dat je bij musiceren je best moet doen, en dat sommige mensen kunnen zingen en anderen niet. En dat is niet zomaar jammer, nee, dat is een tragische vergissing die zich wreekt in bijvoorbeeld (on)gezondheid. Want zingen en musiceren zijn niet alleen maar ‘wel gezond’, nee, ze zijn onmisbaar voor ieder mens die z’n volle vitaliteit wil ervaren.
Ik kwam daar de afgelopen weken twee treffende voorbeelden van tegen. Het eerste was in een gesprek met een kandidaat voor onze opleiding. We kregen het over de therapie die ze was gaan volgen i.v.m. een burn out. Die had geholpen, maar, zei ze, de stembevrijdingscursus waaraan ze deelnam had misschien nog wel meer voor haar gedaan. Zoiets hoor ik vaker, en ik word er iedere keer blij van als iemand vertelt hoe zingen helpt om weer in harmonie te komen, om het passende levensritme te vinden, vitaliteit te laten stromen.
Wat is er gebeurd?
Kort daarna ontmoette ik een zangeres, een conservatoriumstudente, die voor een belangrijk examen stond en zich onzeker voelde. Ze wilde graag een les. Prachtige stem, heel muzikaal, maar wel onzeker. In haar zingen hoorde ik haar veel ‘doen’, ze verloor zichzelf eigenlijk in haar eigen virtuositeit, omdat ze eraan gewend geraakt was dat er iets bijzonders van haar verwacht werd. Ik hielp haar naar meer eenvoud, meer moeiteloosheid, minder presteren. Ik hielp haar vertragen. Je kunt ook zeggen: ik hielp haar contact maken met haar natuur. Ze pikte dat snel op, ze durfde het ook (dat is niet vanzelfsprekend!), en ging er helemaal van open, haar hart ging zingen, eigenlijk. Daarna zei ze: ‘ik heb nog nooit zo gezongen!’ Een paar dagen later schreef ze me dat haar bassist daags erna bij een repetitie had gezegd: “Wow, je zingt vandaag zo anders, wat is er gebeurd?”
Eigenlijk was er niks bijzonders gebeurd, ze had de natuur in zichzelf gevonden, of beter: hervonden. En dat was genoeg. Want onze natuur heeft een ongekende overvloed in zich, voor iedereen. Ik heb vermoeide mensen zingend geheel nieuwe energiebronnen horen aanboren waarvan ze geen idee hadden dat die bestonden. Ik heb gedeprimeerde mensen naar buiten horen komen met een levendigheid die ze lang niet meer gevoeld hadden. En nee, er is geen garantie dat stembevrijding altijd werkt. Maar ik weet wel: die rijkdom bestaat, en is veel toegankelijker dan we ons soms realiseren. We hoeven ‘alleen maar’ onze natuur te omarmen.
