Zo’n tien jaar geleden volgde ik de Pulsar Academie, een opleiding waar ik van alles leerde over de mens. Over mijzelf dus, over leerlingschap, over leraarschap, en over hoe blijvende verandering tot stand komt. En hoewel de opleiding helemaal niet over zingen ging leerde ik er wel van alles over zingen. Het was daar dat ik op het woord stembevrijding kwam. En het was daar dat ik voor het eerst kon benoemen dat ik me realiseerde dat ik geen dirigent, zangleraar, stemcoach, stemtherapeut, trainer of coach ben, maar stembevrijder. Want dat ene woord dekt de lading veel beter dan al die andere.
Het was ook daar dat ik besloot om een opleiding te gaan opzetten. Niet om weer een nieuwe methodiek toe te voegen aan alle reeds bestaande zangtechnieken. Stembevrijding is geen methode. Stembevrijding is een verlangen. Een verlangen dat universeel is, dat mensen met elkaar delen. We verlangen er allemaal naar om gehoord te worden, om onze stem in vrijheid te laten horen, en om waarheid en liefde in pure schoonheid te bezingen.
Sindsdien ben ik vele malen teruggekeerd naar Laag Zuthem (in de buurt van Zwolle), waar Pulsar zetelt op een mooi landgoed. Ik kan er leerling zijn, ik vind er voeding. Die voeding komt ook wekelijks mijn digitale brievenbus binnen in de vorm van een weekthema. Deze week is dat het gezegde boven deze nieuwsbrief. Ik ging mij meteen voorstellen hoe het zou zijn als we ons allemaal aan dit voorschrift zouden houden. Kun je voor je zien wat het zou betekenen in de Tweede Kamer, op de tv, in het verkeer?
In allerlei omstandigheden zou het raadzaam zijn om je dit gezegde te herinneren. Maar laten we reëel zijn: we vergeten dat natuurlijk keer op keer. Ik denk dat het dan ook al heel behulpzaam is om achteraf te oefenen: was dit waar, vriendelijk, nodig? Niet om je vervolgens bezwaard te voelen als het niet aan al die criteria voldoet, maar om te leren, om bewust te worden. Al doe je het maar één keer per dag, dan is het al winst: je hebt iets geleerd.
En voor zingen geldt natuurlijk hetzelfde. Daarover gaat stembevrijding immers: je ware, vriendelijke, om niet te zeggen: liefdevolle zelf naar buiten brengen. Daarbij is de vraag: ‘is dit nodig?’ reuze behulpzaam. Want als we alle onnodige tonen zouden schrappen komen we uit waar we wezen willen: onze pure muziek, ons mooiste lied. Dus voor zingen is mijn suggestie: begin met dat laatste voorschrift, schrap het onnodige. Schrap alles wat alleen maar opvulsel is, ruis, ingewikkeldheid. Laat je niet afleiden door alles wat eigenlijk buitenkant, oppervlakkigheid, schijn is. Weet je niet zeker hoe je het onderscheid moeten maken? Word dan stil. Wacht. Wees waakzaam. Adem net wat dieper. Spits je innerlijke oor. En volsta vervolgens met het minimum: als er stilte is, is één toon potentieel al een openbaring.
In de katholieke traditie waarin ik ben opgegroeid heet deze week voor Pasen de Stille Week. Kun jij deze week de stilte toelaten? Wachten, waakzaam zijn, wie weet zelfs bidden? ‘Wachet und betet’….. je muziek zal er wel bij varen. Voor de vijftiende keer zullen we dit jaar onze speciale Goede Vrijdag mantra-avond beleven, die eerder begint, langer duurt en nog wat stiller is. En als je nog uitvoeriger wil vertoeven in de magie van stilte en zingen dan wil je misschien wel meedoen met onze zangretraite?
