Zondag aanstaande is het tien jaar geleden dat de eerste lichting deelnemers het tweede jaar van onze opleiding Ode an die Freude voltooide. We vieren een jubileum! En we delen dan ook graag een cadeautje uit. Daarover verderop meer.
De eerste lichting bestond uit vier mensen. Die er pas in de loop van het tweede jaar achter kwamen dat ze tot stembevrijder opgeleid werden. Ik wist dat namelijk zelf ook niet. Het woord stembevrijding had ik pas net bedacht, en ik had ook nog maar net besloten dat ik dus een stembevrijder ben. En dat ik stembevrijders wilde opleiden. Aan het eind van het jaar besloten alle vier de deelnemers of ze dat ook een passend woord voor zichzelf vonden, de helft zei daar ‘ja’ op. En zo kon ik op 11 juni 2007 vier certificaten uitreiken, twee daarvan waren diploma’s. De eerste twee gediplomeerde stembevrijders waren mijn sindsdien altijd nabij gebleven collega’s Sarah Jens en Marjo Brenters. Inmiddels zijn er nog ruim honderdvijftig bijgekomen, uit Nederland en uit Vlaanderen, en aanstaande zondag, 11 juni 2017, zwaait er weer een groep af.
De afgelopen tien jaar hebben we veel geleerd. De opleiding is in die jaren uitvoeriger geworden. Maar paradoxaal genoeg: ook eenvoudiger. We zijn steeds meer gaan begrijpen van de principes van stembevrijding. Die zijn eenvoudig, terwijl ze tegelijkertijd eindeloos oefenmateriaal bieden.
‘Ode an die Freude’ is de titel van gedicht van Schiller dat Beethoven gebruikte voor het slotkoor in zijn negende symfonie. Dat stuk heeft een speciale plaats in mijn hart. Het beloftevolle ‘Alle Menschen werden Brüder’ maakte al indruk op de onzekere puber die ik was, gaf mij hoop. De tekst die vreugde centraal stelt, en dan die muziek die het uitjubelt, ik kon en kan er geen genoeg van krijgen. Ik ‘moest’ de opleiding dus wel ‘Ode an die Freude’ noemen. Pas later las ik dat deskundigen vermoeden dat Schiller zijn gedicht oorspronkelijk ‘Ode an die Freiheit’ genoemd heeft. Vreugde en vrijheid, ze gaan hand in hand. En stembevrijding is dus in de eerste én in laatste plaats: vreugdevol.
Wat krijgen we nou weer?
Wij mensen zouden eigenlijk in een voortdurende staat van verwondering kunnen verkeren. Wie ben ik nu weer? Wat leeft er nu in mij? Dat is steeds het startpunt voor ons als stembevrijders: alles wat in ons leeft wil gekend worden, gezien, gehoord. En ja, gezongen. Alles is muziek of kan dat worden. Er is een onuitputtelijke bron van inspiratie en creativiteit voor ons beschikbaar. Voor ieder van ons. Van nature!
Nou is dat verwonderd zijn makkelijker gezegd dan gedaan. Er zit van alles in de weg. Schaamte, oordelen, weerstand, angsten. Bevangenheid, kortom. Bij mij als puber, destijds. Maar bij mij als volwassen man nog steeds. Bij iedereen. Daarin kan stembevrijding veel betekenen. Juist de stem, juist het zingen, juist de muziek brengt ons steeds weer bij ons verlangen, bij meer ruimte, meer leven. Bij vrijheid. Het kan in een oogwenk gebeuren: er gaat iets open. Ik heb het al talloze malen zien gebeuren en toch is het iedere keer een wonder. Stembevrijding bevrijdt ons uit onze bevangenheid en brengt ons bij onze autonomie. Niet meer: hoe hoort het, wat is de mode? Maar: wat hoor ik vanbinnen, wat is mijn lied?
En daar houdt het niet op
Er is nog een stap. Want niet alleen wil ik vrij zijn, ik wil ook contact. Ik wil zelfstandig en autonoom zijn, zeker, maar dat is onvermijdelijk ook eenzaam. Dat is de tweede wezenlijke bijdrage die zingen kan bieden: het bevrijdt ons uit onze eenzaamheid. Want wanneer ons zingen echt gehoord wordt door een ander, open beluisterd, verwelkomd, dan laten we ons kennen. Een toon zegt meer dan duizend woorden! Twee mensen die met elkaar een duet zingen, dat kan een zinderende ontmoeting zijn. Een groep, groot of klein, die vol overgave zingt, dat kan pure vreugde zijn. Een feest van gelijkwaardigheid en jawel: broederschap.
We leven in een best verwarrende wereld. Wie kan overzien wat er nodig is? Vertrouwen, zeggen sommigen. Soevereiniteit voor eenieder. Maar ook verbinding en respect. Zachtheid, liefde, oprechtheid, waarachtigheid. Dat zijn grote woorden. Het is mijn hoop en mijn geloof dat stembevrijding hierin iets wezenlijks kan betekenen voor onze wereld. Daarom gaan wij door met het opleiden van stembevrijders in allerlei soorten en maten. Die allemaal op hun geheel eigen wijze hun bijdrage leveren, groot of klein. Werkend, zingend, met allerlei mensen. Met mensen die graag en veel zingen of juist denken dat ze het niet kunnen. Mensen die zeker zijn of onzeker, blij of somber, oud of jong. Mensen die verliefd zijn en mensen in rouw. Mensen in bedrijven, in het onderwijs, in de zorg, mensen in kerken of tempels, mensen die het gemaakt hebben, mensen die ronddolen.
Huist er een stembevrijder in jou?
Heb jij affiniteit met zingen, en geniet je ervan als je andere mensen vrijer ziet worden? Wordt het dan niet tijd dat je die stembevrijder naar buiten laat komen? Er is behoefte aan je! In september gaat er een nieuwe jaargang van start, de inschrijving is nog steeds open.
Huist er geen stembevrijder in jou maar wil je ons werk steunen?
Omdat de opleiding steeds wat verder uitgebreid is, is hij ook duurder geworden. Dat is voor sommige getalenteerde mensen een drempel. Onlangs sprak ik iemand die overwoog om een deelnemer te willen sponsoren. Dat is een prachtige gedachte. Brengt dat jou op een idee? Dan praten we daarover graag met je door. Dat zou ons jubileum alleen nog maar feestelijker maken.
Ode an die Freude. Met dank aan Beethoven, en aan Schiller. Laten wij bevrijden ‘was die Mode streng geteilt’. Zodat, werkelijk waar, ooit die belofte uitkomt: Alle Menschen werden Brüder.
