Als ik een tijdje gezeten heb en ik sta op dan voel ik wat stijfheid, soms zelfs veel. Dat had ik vroeger niet. Ik word kennelijk minder soepel – nou ja, m’n lichaam in ieder geval. Jammer wel, ik ben kennelijk geen 17 meer. Alhoewel… In m’n mind kan ik me nog steeds een jongen van 17 voelen. Alsof ik nooit ouder geworden ben. Beter gezegd: alsof er iets in mij niet ouder wordt. Ken je dat? Mij fascineert dat wel. Zo voel ik me tegelijkertijd ouder, minder soepel, en dus minder vrij in m’n bewegingen én in andere opzichten helemaal niet ouder, heel soepel en heel vrij, eigenlijk zelfs meer dan vroeger. Vrijheid heeft kennelijk allerlei lagen.
Stembevrijding, het woord zegt het al, gaat over vrijheid. En het gaat dus ook over soepelheid. Stembevrijders kunnen je bij een versoepeling brengen die geen enkel kabinet je kan geven. De vrijheid waar het hier over gaat speelt zich af op een niveau waar we niet meer afhankelijk zijn van de omstandigheden. Niet alleen mijn lichaam maar iedere vorm in de wereld heeft altijd de neiging om te verstarren. Je kunt het proces daarvan wat vertragen, maar meer ook niet. Echte vrijheid betekent alle vormen steeds weer los durven laten.
Vrijheid, ofwel: niet sturen
Musici hebben in het beste geval op een diepgaand niveau weet van vrijheid. Ik schrijf: in het beste geval, omdat ook musici natuurlijk kunnen verstarren, uit angst en moeilijk te verdragen onzekerheid. In het citaat boven deze column zegt Christianne Stotijn waar het om draait: meegaan met de stroom. Ze lichtte dat verder toe in een interview.
“Ik moet vooral de muziek niet in de weg zitten met mijn ego. In het begin wilde ik mezelf bewijzen, beter zijn dan anderen, de mooiste recensies. (…) Door de geboorte van m’n zoon ben ik mezelf minder belangrijk gaan vinden. (…) Het houdt me nauwelijks meer bezig wat anderen ervan vinden. (…) Sindsdien beleef ik ook veel intenser plezier aan op het podium staan. Dat was vroeger vaak anders. Ik heb veel concerten gedaan vol angst, vol prestatiedrang. Wanneer ik opnames van mezelf terugzie, heb ik soms medelijden, omdat ik zie hoe ik aan het vechten was. (…) Als alles klopt en je in volledige vrijheid er kunt staan, voel ik niet alleen geen enkele spanning, maar zelfs niet meer mijn stem in mijn keel. Zingen wordt dan een klank die door je heen gaat – een vibratie van je wezen. (…) Zodra je dat wilt gaan sturen, gaat het weg.”
Stotijn heeft het over intens plezier. Ik lees die woorden en herken ze. Werkelijk genieten. Het deel van mij dat nog altijd 17 is kan dat heel goed, zelfs beter dan ik toen ik zelf 17 was. Genieten van van alles. Dat gaat altijd over: genieten van wat er wel is. Ik kan minder goed dan vroeger tegen koffie (en alcohol en zo nog het een en ander), maar ik geniet enorm van het ene kopje dat ik mezelf dagelijks nog wel permitteer. Dat ik kan genieten is een zegen, het is niet mijn verdienste, ik heb dat van vroeger uit meegekregen, denk ik. Voor sommige mensen is dat veel moeilijker. Maar het is te oefenen. In de natuur bijvoorbeeld – al die bloesems die nu overal zichtbaar zijn willen ons daar bij helpen. Muziek en zeker zingen doen dat ook. En trouwens: zingen is ook natuur!
Thuiskomen
Stembevrijding is steeds ook gericht op schoonheid (nog zoiets waar veel valt te genieten). Ik heb het dan niet over je best doen om mooi te zingen. Echte schoonheid gaat niet over je best doen, schoonheid zit in iedere mens, ook muzikale schoonheid zit in iedere mens. Je komt daar als je je opent voor de innerlijke stroom van muziek. Dat kan overigens een hele kluif zijn, maar laat je daardoor niet ontmoedigen, de beloning is groot. Schoonheid is van wezenlijk belang in deze wereld, er is immers zoveel lelijkheid. Schoonheid doet ons thuiskomen in onszelf, las ik ooit, mooier kan ik het niet zeggen. Het helpt dus echt als we ons omringen met wat we mooi vinden. En het helpt ook als we onze eigen schoonheid naar buiten laten komen, bijvoorbeeld als een stroom van muziek.
Ik heb wel genoten van de lockdown, heerlijk al die ruimte die me ineens werd opgedrongen. Ja, ik ben daarin een bevoorrecht mens, dat besef ik terdege, maar ik tracht me er niet bezwaard over te voelen, want voor mij is het een zegen. Maar op de momenten dat ik wél werk geniet ik daar ook enorm van. Ik werk nu bijna veertig jaar als stembevrijder (al noem ik het pas een jaar een vijftien zo, wat een zegen dat ik dit mag doen. Steeds weer het wonder van de schoonheid zich zien ontvouwen, in een eindeloze diversiteit.
Zo, nu weer even bewegen, al dat stilzitten ook altijd….
