Het is misschien niet mooi van me, maar iets in mij houdt ervan als sneeuw en ijs ons land ontregelen. Wij willen zo graag alles in de hand houden, en we hebben onze samenleving van tal van regels voorzien om een maximale voorspelbaarheid en efficiëntie te scheppen. En de natuur trekt er zich geen barst van aan. Ze ont-regelt ons. Je kunt ook zeggen: de natuur regelt het heel goed. Ze dwingt ons te vertragen en te aanvaarden dat we aan haar zijn overgeleverd. Dat geeft natuurlijk overlast. Maar het geeft ons ook de kans om ons te realiseren dat we nog steeds deel uitmaken van die natuur. Sterker nog, wij zijn natuur.
Het citaat boven deze nieuwsbrief komt uit een recent verschenen boek van de 82-jarige Franse filosoof Michel Serres. De titel is nog eenvoudig: Muziek. Maar na de titel is de eenvoud in het boek ver te zoeken. Als jij het verlangen koestert om een nogal onbegrijpelijk werk te lezen is het een aanrader. En anders ook. Ik dacht dat mijn taalschat redelijk op orde was, maar ik ben al lezend meer mij onbekende woorden tegengekomen dan in de afgelopen tien jaar, denk ik. Het boek is een waterval van woorden, beelden, associaties. Het is poëzie, mythologie, wetenschap, filosofie. Het is zeer persoonlijk en zeer abstract.
En het is een overrompelende compositie. Want steeds als ik dacht de draad helemaal kwijt te zijn tovert Serres een pareltje tevoorschijn. Zo’n zinnetje over cultuur en natuur bijvoorbeeld, dat eenvoudig en helder is en waar ik dan heel blij van word. Het hele boek is een overtuigend pleidooi voor een scala aan gedachten die ik al veel langer koester maar nog nooit zo diepgaand aangetoond heb gezien. En als ook dit je abstract in de oren klinkt, kan ik het simpelweg zo samenvatten: Jij bent muziek. Van nature! Wie denkt dat zingen op de eerste plaats een vorm van kunst is vergist zich echt. Zeker, muziek is als kunst ook heel belangrijk. Ik kan daar enorm van genieten. Maar laten we nooit vergeten dat de natuur eerder bestond dan de cultuur, groter en machtiger is. En dat alle cultuur daaruit voortkomt.
Serres maakte me ook attent op de herkomst van het woord natuur, ik had daar nooit bij stilgestaan. Natuur komt van het Latijnse woord natus, dat betekent: geboren. Jij bent geboren als muziek. Je bent een geboren zanger! De vraag is niet: hoe mooi kun jij zingen? De vraag is: wat is jouw natuurlijke lied? De vraag is niet: kun jij samen zingen met anderen? De vraag is: wat is van nature jouw bijdrage?
Die vragen stellen is niet moeilijk. Wat wel moeilijk kan zijn is: in pure verwondering durven wachten op het antwoord. Het antwoord laat zich namelijk niet vastleggen, het antwoord is steeds weer nieuw. Wordt steeds opnieuw geboren. Voor die verwondering willen we dit nieuwe jaar alle ruimte maken. Ik hoop de komende tijd op allerlei plaatsen in het land met jullie op zoek te kunnen gaan naar die verwondering.
Dat doen we steeds op twee manieren. De eerste heet Jij Bent Muziek. Is dat een workshop? Een open middag? Is het een voorstelling, een meezingconcert met verrassende solo’s? Is het ernst of entertainment? Het is een wat wonderlijke mix van dat alles. Het is soms een vrolijke boel, dan weer een stemmige stilte. De kans is vrij groot dat je er opgewekt vandaan gaat, een tikkie ontregeld, en met (nog) meer vertrouwen in je eigen zingen.
‘s Avonds kun je dan meedoen aan Het Lied van de Ziel. Waarin we samen steeds weer kunnen ervaren hoe zingen ons kan verbinden met onze diepste natuur, het wonder dat wij zijn. Waarin we ons één kunnen weten met alles, met Het Ene, onze goddelijke natuur. Waarin we kunnen ervaren hoe we samenvallen met ons lied, onze muziek, die immers alleen bestaat omdat wij bestaan. Waarin we onze smeekbedes kunnen bezingen én onze dankbaarheid kunnen bejubelen. En zelfs kunnen ervaren dat die twee niet te scheiden zijn.
We beginnen in Amsterdam, vrijdag aanstaande. Daarna volgen in februari Overijssel en Noord Brabant, in maart Drenthe en Gelderland. En daar zal het niet bij blijven.
Wat mij betreft gaat het altijd door. Weer of geen weer. Ik wens je een mooi jaar toe, met geregeld enige ontregeling.
