Onverwachts kwam het niet, maar het bericht dat cabaretier Jeroen van Merwijk is overleden trof me toch. Ik houd erg van het soort humor waar hij zo bedreven in was, z’n liedjes, z’n teksten. Jaren geleden bezocht ik met m’n zoon een voorstelling van hem en wij moesten zo vaak zo hard lachen dat onze voorburen op een bepaald moment verstoord omkeken. En dat tijdens een cabaretvoorstelling. Dus ik mag mezelf wel een fan noemen.
Van Merwijk was ook een scherp observator. Van allerlei maatschappelijke fenomenen, maar ook van zichzelf. In zijn onlangs verschenen boekje over z’n ziekteproces zijn die observaties vaak verrassend. Hij kijkt daarin nog steeds scherp, maar de toon is milder dan ooit. Hij is ziek, maar ook gelukkig. En hij snapt ook waarom: omdat hij de ziekte kan zien als z’n vriend. ‘Omarmen’ noemt hij het zelf. Dat betekent niet dat hij er alleen maar blij mee was: ‘Door de ziekte is mijn hele leventje, zoals dat jaar in, jaar uit voortkabbelde, op zijn grondvesten komen te schudden. Dat vindt niemand leuk, ik dus ook niet. En ik had de kanker ook liever niet gehad dan wel.’
Je vriend omarmen
Dat omarmen is een kanjer van een levensles. Wil je gelukkig zijn? Beschouw dan datgene wat je in je leven overkomt als vriend. Een vriend met streken, dat wel. Maar toch: een vriend. Je hoeft het er niet makkelijk mee te hebben, integendeel, het kan pijnlijk zijn, angstig, ontmoedigend. Je hoeft dat ook niet te bagatelliseren, of te verbloemen, je hoeft jezelf niet vrolijk voor te doen als je je somber voelt, of boos. Maar laat af en toe de gedachte toe dat het allemaal als vriend komt, die het beste met je voorheeft. Staak je verzet.
Tegen wat van buiten komt, maar ook tegen dat wat in je leeft en wat je liever niet zou voelen. En als je toch verzet voelt, misschien wel tegen wat je nu leest, omarm dan dat verzet! Ja, dat is paradoxaal. Ook dat verzet, die boosheid wellicht, is je vriend. Je kunt het niet helpen dat je boosheid voelt, verdriet, of wat dan ook. Je kunt niet helpen dat je verlangen voelt, of gemis, of hoop, of wanhoop. Ze zijn er, die gevoelens, ze komen en gaan. Als vriend.
Dat omarmen van alles, dat is ook nog eens gezond. Onderzoek toont keer op keer aan: mensen die hun gevoelens niet kennen of zelfs ontkennen, hebben een grotere kans om ziek te worden. En het gaat niet alleen over het kénnen van je gevoelens, al is dat wel belangrijk. Maar minstens zo belangrijk is: ze te uiten. Je gevoelens omarmen is nodig voor een optimaal werkend immuunsysteem, dat is bewezen. Best relevante kennis in onze actualiteit, nietwaar? Iedere keer als ik daar weer iets over lees (en ik heb meer tijd dan ooit om te lezen….) springt mijn stembevrijders-hartje op. Het juicht. Ja! Zo is het! En dat is precies wat wij doen!
Wij helpen mensen om naar buiten te komen, met van alles en nog wat. En we worden geholpen door de grootste vriend die er bestaat: muziek! We maken geluiden, we zingen, we spelen, we uiten ons, we bevrijden onze stem en dus onszelf. Met vallen en opstaan, natuurlijk. Soms van een leien dakje, dan weer een obstakel. Maar dat geeft niet. Allemaal vrienden.
Zingen, typisch menselijk en zo gezond
Welbeschouwd is het best verbazingwekkend dat de overheid niet veel meer aandacht geeft aan en geld uittrekt voor kunst, muziek, schoonheid, expressie. Voor dat wat zo typisch menselijk is en zo heilzaam. Ik hoop echt dat dat gaat veranderen. Maar we zijn daar niet van afhankelijk, we kunnen ons eigen verlangen volgen. En zo komen er bijvoorbeeld steeds meer stembevrijders, er zijn steeds meer activiteiten, op steeds meer plaatsen. Er zijn nieuwe en inventieve online-activiteiten, want ook corona hoeft ons niet te stoppen.
We krijgen aandacht in de media (ja, ik was op tv, en dat leverde heel veel mooie reacties op). En: er verschijnt binnenkort een splinternieuw boek over stembevrijding, van mijn collega Marjo Brenters, die deel uitmaakte van de eerste lichting stembevrijders en een jaar of vijftien geleden onze opleiding voltooide. Een boek waarin ze haar eigen ervaringen beschrijft, maar ook een aantal deelnemers interviewt, zodat de thema’s die ze aansnijdt echt gaan leven. Over twee weken is de boekpresentatie, online, en jij kunt daar bij zijn.
Zingen is …
Zingen is gezond. Misschien hoorde je wel iets over een initiatief in Londen waar zangdocenten met mensen zingen die last blijven houden van allerlei klachten na Covid te hebben gehad, en hoe goed dat werkt.
Zingen is gezond. Het kan ons autonome zenuwstelsel weer in balans brengen als het door stress belast is geraakt.
Zingen is gezond. Het brengt je hart in een gezonder ritme, je krijgt daardoor een betere doorbloeding waardoor ook hersendelen beter functioneren. Je kunt dan helderder denken, intuïtiever werken en je verbeelding wordt groter.
Zal ik het nog een keer zeggen? Nou vooruit dan. Zingen is gezond! En jij kunt het. Als geen ander, eigenlijk.
