De zomer loopt ten einde. Het is met tegenzin dat ik het vaststel. Ik heb de afgelopen weken enorm genoten van de overvloed die de zomer ons te bieden heeft, me gekoesterd in de warmte, m’n ogen uitgekeken op mooie landschappen en schilderachtige dorpjes, mezelf getrakteerd op allerlei heerlijkheden op terrasjes. Overvloed.
Ik heb me ook gewenteld in prachtig gezang. Een deel van de vakantie brachten we door niet ver van Taizé, het dorpje in de Franse Bourgogne waar jaarlijks tienduizenden mensen, vooral jongeren, naar toe trekken om samen te komen, aangetrokken door de oecomenische communauteit aldaar. De eerste keer dat ik er kwam zal zo’n 35 jaar geleden zijn. Sindsdien is er uiterlijk wel wat veranderd, maar het is vooral hetzelfde gebleven. En ik kon ervaren: uiterlijk ben ik ook wel wat veranderd, maar ik ben toch ook vooral dezelfde gebleven.
De gebedsdiensten vormen het hart van iedere dag. Een kleine honderd monniken, enige duizenden jonge mensen uit allerlei landen, in een mooie maar zeer sobere kerk. De meeste mensen zitten op de grond. Er zijn korte stukjes tekst, in veel talen herhaald. Er wordt in stilte gebeden, gemediteerd. Maar vooral: er wordt gezongen, eindeloos gezongen, prachtig gezongen. Bijna steeds meerstemmig, iedereen doet mee, er is geen koor, geen dirigent, geen voorganger. Een broeder zet in en de hele kerk valt vierstemmig bij. De gezangen zijn kort, een paar woorden, een zinnetje, een zich voortdurend herhalend refrein zonder coupletten. Eenvoudig.
Dat is een van de steeds terugkerende thema’s in Taizé: eenvoud. De monniken leven eenvoudig, de kerk is sober, de gezangen zijn niet ingewikkeld, de lezingen zijn kort, er is sowieso geen overdaad van woorden. Maar wat een rijkdom komt er beschikbaar in die eenvoud. Het was steeds een feest om er te zijn.
Ik heb me dus gelaafd aan de zomerse overvloed. En aan de eenvoud. En ik weer gevoeld hoe die twee, overvloed en eenvoud, met elkaar zijn verbonden. Waarheid, schoonheid en eenvoud liggen altijd in elkaars verlengde en ik ben iedere keer weer blij als ik daaraan herinnerd word. Zo werd ik ook blij van een interview dat ik gisteren op internet zag met Richard Feynman. Het citaat hierboven van hem komt niet uit dit interview maar geeft wel mooi weer waar het hem om gaat.
Nou was Feynman geen spiritueel leraar, geen dichter, geen musicus. Hij was een briljant natuurkundige, winnaar van de Nobelprijs. Met innemende pretoogjes en een onophoudelijke glimlach beschrijft hij in het interview hoe hij er in zijn onderzoek iedere keer weer achterkwam dat de werkelijkheid nooit complex is. “Het kan wel veel zijn, maar het is nooit ingewikkeld”.
Op die gedachte is wat mij betreft stembevrijding gebaseerd. Het kan veel zijn wat er in je leeft, het kan veel zijn wat er door jou en anderen gezongen wil worden, maar het hoeft nooit ingewikkeld te zijn. Zingen, musiceren is eenvoudig. Natuurlijk is eenvoud iets anders voor een topwetenschapper dan voor een eerstejaarsstudent, iets anders voor een professioneel musicus dan voor een beginner. Maar alleen wie op zijn eigen niveau de eenvoud opzoekt kan echt de volheid, de overvloed, de rijkdom ervaren.
Laten we dus dit komende seizoen weer genieten van de eenvoud van het mantra’s zingen en van de eenvoud van het improviseren. Je bent van harte welkom, hoe ingewikkeld je zelf ook bent.
