Ik lees graag interviews met zangers en zangeressen, vrijwel altijd staat er iets in dat tot nadenken stemt. Nou, over het bovenstaande citaat valt heel veel na te denken.
Judith van Wanroij is een getalenteerde en succesvolle Nederlandse operazangeres. Afgaand op wat ze hier zegt lijkt ze veel last te hebben van perfectionisme. In de professionele muziekwereld (en niet alleen daar) is dat een veelvoorkomend probleem. Wellicht denk je nu: hoezo, probleem? Iets volmaakt willen uitvoeren is toch juist heel nastrevenswaardig? Nee, dat denk ik niet.
In het interview zegt Judith van Wanroij dat haar grootste streven ligt in het overwinnen van onzekerheid en angst. Heel herkenbaar, en heel menselijk. Maar ik hoop dat ze ooit zal ervaren dat dat eigenlijk helemaal niet hoeft. Natuurlijk, onzekerheid en angst zijn onaangename gewaarwordingen. Podiumvrees is voor veel artiesten een hindernis van jewelste. Maar in wezen is onzekerheid alleen maar een volstrekt adequate staat van zijn: er is namelijk geen enkele zekerheid. En op een podium is dat enorm voelbaar, het wordt uitvergroot. Dat is angstig. En onvermijdelijk. Je kunt het dus maar het beste toelaten. Niet denken dat daar iets mis mee is, het is gewoon realiteit. Ademhalen, de angst voelen, en jezelf dus ook laten voelen: ik sta in wezen iets heel moedigs te doen.
Misschien heeft Judith iets aan de volgende uitspraak:
Alles blijft ideaal, zolang je het nooit uitvoert.
Ramsey Nasr
Dat is eigenlijk heel geruststellend. Want daar staat dus ook: zodra je iets (een compositie, een kunstwerk, een plan) wél uitvoert dan is het ideaal altijd weer onbereikbaar. De perfecte uitvoering bestaat niet. Nooit. De enige uitvoering die bestaat is de uitvoering die nú plaatsvindt, en die is onvolmaakt. Laten we onszelf dat nou toch voor eens en voor altijd toegeven: we zijn beperkt. En dat geeft niet. Het is niet onze taak om een volmaakt lied te zingen. Het is onze taak om te zingen, dat wel. We kunnen niet leren om volmaakt te zijn. We kunnen wel leren om blijmoedig tekort te schieten.
Misschien heeft Judith ook iets aan de volgende uitspraak:
…in de kunst telt maar één ding – en dat is dat je je eigen stem vindt.
Tom Waits
Nou, je kunt van Waits zeggen wat je wilt, maar hij heeft een volstrekt eigen stem gevonden, uit duizenden te herkennen.
Hij heeft gelijk, en zijn gelijk gaat verder dan de kunst: het is waar voor het hele leven. De ‘neutrale staat van doorgeefluik’ waar Judith van Wanroij het over heeft bestaat niet, althans niet als ze bedoelt dat je in die neutrale staat geen enkele invloed meer uitoefent op de muziek. Want het is juist Judiths invloed die de muziek tot leven brengt. Haar leven klinkt door in haar muziek. Dat is trouwens precies waar wij, haar publiek, voor komen.
Kun je van je negatieve gedachtes afkomen? Het antwoord daarop moet ik je schuldig blijven. Mij is het nog niet gelukt. Maar het goede nieuws is: je negatieve gedachtes, hoe sterk ook, zijn niet opgewassen tegen je muziek. Jouw zingen is in essentie van een andere orde. Waarin je niet van ‘fout naar fout’ hoeft te springen, maar je kunt richten op wat jij oprecht te geven hebt. Dat vergt veel, het vergt namelijk moed. Maar het vergt geen langdurige scholing, of het met veel oefening onder de knie krijgen van een techniek. Een dag is genoeg. In onze ééndaagse workshops zien we al wondertjes van schoonheid gebeuren, schijnbaar uit het niets. Natuurlijk, na zo’n dag valt er nog veel meer te leren, maar wie eenmaal het wonder heeft ervaren ziet daar niet tegenop.
